در 16 ژانویه 2016 شاهزاده محمد بن سلمان از هیئت چینی در فرودگاه ریاض استقبال به عمل آورد

امروز جهان عرب تحت سلطۀ ایالات متحدۀ آمریکا به سر می برد که با اهداف سودجویانه مانع رشد جوامع عرب می گردد. با این وجود شورش های متعددی در فلسطین، سوریه، عراق، یمن و بحرین گواه بر خواست ایستادگی در مقابل فرمانبرداری از سیاست اروپائیان می باشد.

این بازی که از دوران پیروزمندی های هنری کیسینجر کاملاً زیر کنترل واشنگتن بوده است، امروز به دلیل مداخلۀ نظامی روسیه در سوریه و از سوی دیگر به دلیل بازگشت بازرگانی چین با پیش زمینۀ تاریخی تسلط بر مدیترانه در دوران باستان متأخر و قرون وسطی دچار تحول شده است.

در این چشم انداز است که رئیس جمهور چین شی جین پینگ دور سفرهایش را به عربستان سعودی، مصر و ایران آغاز کرد. هدف رهبر چین همان گونه در سال 2013 مطرح کرد : «کمربند، جاده»، تدارک تکیه گاه هائی برای راه ارتباطی جدید است. این جادۀ کمربندی مانند «راه ابریشم» در گذشته از زمین و در عین حال از راه دریائی به همان شکلی که در دوران دودمان مینگ Ming توسط دریا سالار چنگ هه Zheng He تصور شده بود طراحی شده است (در ویکیپدیا نام اصلی چنگ هه، حاجی محمود شمس دریا سالار و مکتشف مسلمان و ترک ایرانی تبار چینی بوده و در قرن 15 می زیسته است). برای اجرای این طرح بزرگ که از ده سال پیش آماده شده، جمهوری خلق چین در سال گذشته بانک سرمایه گذاری زیربنائی آسیا را برای امور زیربنائی ایجاد کرد و سه دولتی که امروز شی جین پینگ از آنها دیدن می کند به عضویت آن دعوت شده اند، حتی اگر ایران هنوز چنین قراردادی را رسماً نپذیرفته باشد.

گرچه رئیس جمهور چین از طرح مسائل سیاسی اجتناب کرده و مستقیماً منافع غربی را هدف نمی گیرد، ولی طرح اقتصادی او، اگر روزی به نتیجه رسد، به برتری چین و روسیه در جهان خواهد انجامید و به فرمانروائی دریائی بریتانیا و ایالات متحده خاتمه خواهد داد.

نباید تصور کنیم که چین به کار سیاسی دست نمی زند و در منطقه حضور ندارد. چین از مقاومت فلسطین پشتیبانی کرد و مدت ها پیش در پکن برای آنها دفتر نمایندگی ایجاد نمود. در سال 2006، موشک های ساحل به دریای چینی بود که به حزب الله اجازه داد تا مانع بمباران ساحل لبنان شود. به گزارش بسیاری از کارشناسان، این موشک ها توسط عرب ها هدایت نمی شد بلکه مشاوران چینی آنها را هدایت می کردند. امروز چین در گفتگو پیرامون بحران سوریه طی ماه های گذشته با شرکت نمایندگان تمام جناح ها شرکت کرده است. در هر صورت، شی جین پینگ طی این دور از سفرهایش مداخلات سیاسی خود را محدود کرده است.


جمهوری خلق چین در سال 2015 فیلم Dragon Blade (تیغ اژدها) با مضمون « جادۀ ابریشم» را در دوران باستان متأخر را به نمایش گذاشت و هدفش این بود تا نشان دهد که امپراتوری ها الزاماً دشمن نیستند، بلکه می توانند برای منافع متقابل همکاری کنند.

عربستان سعودی

چین مهمترین مشتری عربستان سعودی است و 70 میلیارد دلار در سال از این کشور نفت خریداری می کند، و امیدوار است که سعودی ها اجازه دهند تا کالاهای چینی از این کشور و یا بهتر بگوئیم از املاک خصوصی آنها عبور کند. با وجود این، چینی ها و سعودی ها در پاکستان رقیب یکدیگر هستند و در سین کیانگ بی رحمانه علیه یکدیگر می جنگند. دست کم از ده سال پیش به این سو ایالات متحده جهاد طلبان چینی را طی مراسم حج از طریق سرویس های سعودی استخدام می کند. غالباً ایغوری ها، به شکل مابعدی از طریق سرویس های ترکیه برای انجام عملیات تروریستی هدایت می شوند، ابتدا در غرب چین، ولی از این پس به شکل پراکنده در سرتا سر کشور به نام دولت اسلامی دست به اعمال تروریستی می زنند.

شاه سلمان و رئیس جمهور چین چین شی جین پینگ پالایشگاه یاسرف یانبو Yasref-Yanbu را بازگشائی کردند که در ساحل غرب کشور واقع شده است. این نخستین پالایشگاه ساخت ستینوپک Sinopec (شرکت نفت و گاز چینی) در خارج است. ارزش این پالایشگاه 10 میلیارد دلار است که دو سوم آن متعلق به آرامکو (شرکت نفت عربستان) یک سوم متعلق به شرکت چینی می باشد. در مورد سرمایه گذاری این پالایشگاه عظیمی که دو سال ساخته شده، باید دانست که در وضعیتی صورت گرفته که اتحادیۀ بین المللی ضد داعش معادل همین سرمایه گذاری چین در عراق را بمباران و تخریب کرده است. در صورتی که عربستان تجزیه شود، پالایشگاه در کشوری که پیرامون مساجد مقدس واقع خواهد شد.

رئیس جمهور شی جین پینگ در عین حال با دبیر کل شورای همکاری خلیج (فارس) برای تسریع در کار ایجاد و راه اندازی منطقۀ مبادلات آزاد و سازمان همکاری اسلامی ملاقات داشته است.

در سال 2009 تلویزیون ملی چین سریال 50 بخشی دربارۀ زندگی و سفرهای چنگ هه Zheng He «خواجۀ بزرگ با سه گنجینه» که در قرن پانزدهم می خواست «جادۀ ابریشم» را باز سازی کند، ولی این بار از راه دریا. او ناوگانی با 70 کشتی و 30000 دریانورد تشکیل داد. او به زیارت مکه رفت، از دریای سرخ به سوی مصر بادبان گشود و سپس از سواحل آفریقائی تا موزامبیک را پیمود. سریال تلویزیونی روی ویژگی صلح طلبانۀ 7 سفر تأکید دارد. به دلایل سیاست داخلی، در مرگ او یادداشت هایش سوزانده شد، و امپراتور دستور تخریب ناوگان چین را صادر کرد و طی 600 سال چین دروازه هایش را به روی خودش بست.

مصر

در ورود به مصر، رئیس جمهور شی جین پینگ با هم قطار خود ژنرال ال سیسی ملاقات کرد، هر دو به ترازنامۀ بازسازی کانال سوئز را به دو برابر مورد بررسی قرار دادند. سال گذشته، غربی ها از تلاش فرعونی قاهره شگفت زده شده بودند در حالی که مصر حتی از تأمین مواد غذائی برای مردم مصر درمانده است و به یمن کمک های سعودی دوام آورده است. از این پس این طرحی که در متن بازرگانی جهانی کنونی بی معنی جلوه می کرد، به روشنی پیوندخود را با چین آشکار می سازد.

یک منطقۀ صنعتی وسیع در ورودی کانال در 120 کیلومتری قاهره ایجاد شده است. سرمایه گذاری های بی سابقه پیشبینی شده که در آینده برای 40000 مصری کار ایجاد خواهد کرد. از هم اکنون چینی ها در معادن سرمایه گذاری کرده اند به شکلی که سنگ به محور بازرگانی دو کشور تبدیل شده است.

علاوه بر این، چین در ایجاد پایتخت جدید مصر شرکت خواهد کرد.

قاهره که در دوران ناصر قدرت اصلی عرب تلقی می شد، به تدریج از صحنۀ بین المللی حذف شد. با وجود این، پیروزی رئیس جمهور ال سیسی در مقابل اخوان المسلمین و تضمین ثبات نسبی کشور به او اجازه داد تا دوباره حائز شرایط برای به عهده گرفتن نقش قدیمی باشد. کشف منافع مهم نفتی توسط ایتالیائی ها به او اجازه می دهد تا به سرعت بر مشکلات اقتصادی اش فائق آمده و از هم اکنون از بازارهای بین المللی وام بگیرد.

هیئت نمایندگی چین با یادآوری مناسبات بین کشور در دوران ناصر و چون انلای با رئیس مجلس نمایندگان Ali Abdel Aal ملاقات کرد و همکاری های نهادینه را با مجلس ملی بنیانگذاری کرد.

رئیس جمهور شی جین پینگ و همقطار مصری او رسماً پشتیبانی خود را از روند سیاسی در سوریه اعلام کردند و هر گونه تلاش متکی به زور را برای سرنگونی رژیم محکوم دانستند. با وجود این، از توضیح بیشتر دربارۀ گفتگوهایشان پیرامون این موضوع خود داری کردند.

رویس جمهور شی جین پینگ سرانجام در خطاب به اتحادیۀ عرب یادآور شد که پتانسیل بازرگانی منطقه از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است و ضرورت همکاری صلح جویانه بین ملت ها می تواند به تسریع توسعۀ اقتصادی آنها بیانجامد.

ایران

در این لحظه که در حال نگارش این خطوط هستم؛ رئیس جمهور شی جین پینگ به ایران رسیده است. می دانیم که هر دو ملت از دوران باستان تاریخ مشترک طولانی با یکدیگر داشته اند، این موضوع را می توانیم از جمله در یادمانده های تخت جمشید و یا تأثیرات نقاشی چینی در نقاشی ایرانی ببینیم. در قرون وسطی «جادۀ ابریشم» هند را دور می زد و از راه آسیای مرکزی از ایران، سپس از عراق و سوریه عبور می کرد. به همین علت از مدتی پیش از دوران احمدی نژاد دانشگاهیان ایرانی آموزش زبان انگلیسی را کاهش داده و به آموزش چینی پرداخته اند.

برای پکن، ایران تنها یک مرحلۀ تاریخی در مسیر «جادۀ ابریشم» نیست، بلکه فرهنگی آشنا و نزدیک بوده که مدتها از آن جدا مانده است، شریک طبیعی که به دلیل هویت اسلامی اش می تواند به چین اجازه دهد تا با سهولت بیشتری در جهان عرب نفوذ کند که به طور کلی آن را عقب افتاده و خشن ارزیابی می کند.

جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه خواست خود برای ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای را به عنوان عضو تمام عیار اعلام کرده اند. این تصمیم که طی دوران مجازات های اعلام شده از سوی غرب به آینده موکول شده بود، می تواند تهران را به بازیگر مهم مناسبات بین المللی تبدیل سازد.

به یاد داشته باشیم :

1) چین بر آن است تا ساخت جادۀ ابریشم نوین را از راه جهان عرب تحقق بخشد. پهن ساختن کانال سوئز به دو برابر را بدست آورده است. با عربستان سعودی با احتیاط رفتار می کند ولی در مناسباتش با مصر و ایران آسوده بنظر می رسد.

2) پکن خواهان مناسبات بازرگانی با خاورمیانه است، ولی بیشتر بفکر مناسبات با اروپا از راه خاورمیانه است.

3) گرچه درسطح سیاسی پنهان کاری می کند، ولی چین در خفا در کنار جنبش های مقاومت عرب علیه امپریالیست های غربی موضع گرفته است. در آینده ایران به عضو کامل و تمام عیار سازمان همکاری شانگهای تبدیل خواهد شد.

ترجمه توسط
حمید محوی