Rusya Türkiye’yi « Açık Semalar Anlaşmasını » ihlal etmekle suçluyor

Rusya, Türkiye’nin yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle « Açık Semalar » Anlaşması danışma komisyonunun olağanüstü toplanmasını talep etti.

2002 yılından beri, NATO ve eski Sovyetler Birliği üyesi 34 Devlet « karşılıklı anlayış ve güven » konusunda anlaştılar. Anlaşma kapsamında, 72 saat öncesinden haber verilmesi ve gerektiğinde gözlem yapılan Devletin uçakları uçuştan önce denetlemesi koşullarıyla, taraf Devletlerin topaklarının tamamında silahsız gözlem uçuşları yapmasına izin verilmektedir.

Türkiye’nin güneyinde, Patriot uçaksavar füze sistemini barındıran sahanın üzerinden uçulması, söz konusu sistemin sözüm ona otomatik modda çalışması ve gözlem uçuşu yapan bir uçak nedeniyle kazaen ateşlenebileceği gerekçesiyle, Şubat 2013’ten beri yasaktır. Oysa bu füzeler Ağustos 2015’ten beri NATO tarafından Türkiye’den geri çekildi.

Türkiye Aralık 2015’te, burada askeri harekatlar yürüttüğü nedeniyle Suriye sınırı boyunca yer alan topraklarının büyük bölümünde Rus gözlem uçaklarının uçmasını yasaklamış ve Anlaşmada öngörülenin aksine, bu kısıtlamaları gerekçelerini sunmaktan kaçınmıştır.

26 Ocak 2016’da, anlaşmaya taraf olan tüm Devletlere, 1 ila 5 Şubat 2016 tarihleri arasında Türk topraklarının üzerinde bir gözlem uçuşu yapma niyetinde olduğu bildiriminde bulunmuştur. Ertesi gün, Türkiye bu bildirimi teslim almış ve bu gözlem uçuşunu ve Rusya’nın bununla ilgili taleplerini kabul etmeye hazır olduğunu belirtmiştir. Ne ön koşul, ne de kısıtlama öne sürmüştür.

Misyonun giriş noktasına varması sonrasında yapılan bilgi toplantısı sırasında Türkiye, Suriye ile olan sınırı boyunca yer alan topraklarının bir bölümünün hava sahasının tehlikeli bir bölgeye denk geldiğini duyurmuştur.

Anlaşmanın Ek 1’inde belirtilen talimatlara aykırı bir şekilde Türkiye, hava sahası tehlikeli olan bu bölgeyi önceden bildirmemiştir.

Rus misyonu, Türkiye’nin talebi üzerine, güzergahı Suriye sınırına bitişik olan (sınırdan 20 ve 60 kilometre dahil toplam 770 kilometreye yayılan) bölgelerin ve NATO’ya üye Devletlerin savaş uçaklarının bulunduğu havalimanlarının gözlemlenmesini öngören gözlem uçuşunun irtifasını değiştirmiştir.

Bununla birlikte, bu değişikliğe rağmen, Dışişleri Bakanlığının talimatları olduğunu belirten ve böylece başından beri Anlaşmaya uyma niyetinde olmadığını ortaya koyan Türkiye, gözlem uçuşuna izin vermemiştir.

Rusya, bazı NATO üyesi ülkelerce « Anlaşmayı seçici bir şekilde uygulamakla » suçlanıyor. Bu konuda Moskova 2014 yılında, Ukrayna’nın güney-doğusundaki anlaşmazlık doruk noktasındayken, Rus silahlı kuvvetlerinin ve askeri malzemesinin aşırı bir şekilde yığınak yapılmadığını temin etmek için, taraf devletlerin özgürce Ukrayna’nın sınır bölgelerine ulaşmasına izin verdiğini hatırlatıyor.