Η αγγλοσαξονική Αυτοκρατορία βασίζεται εδώ και έναν αιώνα στη προπαγάνδα. Κατάφερε να μας πείσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι «η χώρα της ελευθερίας» και δεν κάνουν πόλεμο παρά για να υπερασπίζονται τα ιδανικά τους. Αλλά η σημερινή κρίση στην Ουκρανία μόλις άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού: από δω και στο εξής η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της δεν είναι οι μόνοι ομιλούντες. Τα ψέματά τους αμφισβητούνται ανοιχτά από την κυβέρνηση και τα μέσα ενημέρωσης ενός άλλου μεγάλου κράτους, τη Ρωσία. Στην ώρα των δορυφόρων και του Διαδικτύου, η αγγλοσαξονική προπαγάνδα δεν λειτουργεί πλέον.
Από πάντα οι κυβερνόντες προσπαθούν να πείσουν για την ορθότητα των ενεργειών τους, επειδή τα πλήθη δεν ακολουθούν ποτέ τους ανθρώπους που τους θεωρούν κακούς. Ο εικοστός αιώνας ήταν το θέατρο νέων μεθόδων διάδοσης ιδεών που δεν είχαν τίποτα να κάνουν με την αλήθεια. Οι Δυτικοί αποδίδουν το ξεκίνημα της σύγχρονης προπαγάνδας στο Ναζί υπουργό Γιόζεφ Γκέμπελς. Είναι ένας τρόπος να μας κάνει να ξεχάσουμε ότι η τέχνη του να νοθεύσεις την αντίληψη των πραγμάτων, αναπτύχθηκε προηγουμένως από τους Αγγλοσάξονες.
Το 1916, το Ηνωμένο Βασίλειο δημιούργησε το Wellington House στο Λονδίνο, ακολουθούμενο από το Crewe House. Ταυτόχρονα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν την Επιτροπή Δημόσιας Πληροφόρησης (Committee on Public Information, CPI). Θεωρώντας ότι ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια σύγκρουση μεταξύ μαζών και όχι μεταξύ στρατών, αυτοί οι οργανισμοί προσπάθησαν να παραπλανίσουν το ίδιο το πληθυσμό τους, καθώς και τους πληθυσμούς των συμμάχων τους και των εχθρών τους.
Η σύγχρονη προπαγάνδα ξεκινά με τη δημοσίευση στο Λονδίνο της έκθεσης Bryce σχετικά με τα γερμανικά εγκλήματα πολέμου, που μεταφράστηκε σε τριάντα γλώσσες. Σύμφωνα με το έγγραφο αυτό, ο γερμανικός στρατός είχε βιάσει χιλιάδες γυναίκες στο Βέλγιο, τα βρετανικά στρατεύματα πολεμούσαν επομένως κατά της βαρβαρότητας. Ανακαλύφθηκε στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ότι το σύνολο της έκθεσης ήταν μια φάρσα, με ψευδές μαρτυρίες με τη βοήθεια δημοσιογράφων.
Από τη πλευρά τους, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο George Creel εφεύρει έναν μύθο σύμφωνα με τον οποίον ο Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια σταυροφορία των δημοκρατιών υπέρ της ειρήνης και των δικαιωμάτων της ανθρωπότητας.
Οι ιστορικοί έδειξαν ότι ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε αιτίες τόσο άμεσες όσο και βαθιές, η πιο σημαντική ήταν ο ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για την επέκταση των αποικιοκρατικών αυτοκρατοριών τους.
Τα βρετανικά και αμερικανικά γραφεία ήταν μυστικές οργανώσεις που εργάζονταν για λογαριασμό των κρατών τους. Σε αντίθεση με τη λενινιστική προπαγάνδα, η οποία φιλοδοξούσε να «αποκαλύψει την αλήθεια» στις αδαείς μάζες, οι Αγγλοσάξονες προσπαθούσαν να τις εξαπατήσουν για να τις χειραγωγήσουν. Και γι ’αυτό το σκοπό, οι αγγλοσαξονικοί κρατικοί οργανισμοί έπρεπε να κρυφτούν και να σφετεριστούν πλαστές ταυτότητες.
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες αμέλησαν την προπαγάνδα και προτίμησαν τις δημόσιες σχέσεις. Δεν επρόκειτο πια για ψέματα, αλλά να κρατήσουν τα χέρια των δημοσιογράφων για να δουν μόνο αυτά που τους έδειχναν. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κοσσυφοπέδιου, το ΝΑΤΟ προσέφυγε στο Alastair Campbell, ένα σύμβουλο του βρετανού πρωθυπουργού για να διηγείται στο τύπο μια ιστορία την ημέρα. Ενώ οι δημοσιογράφοι την αναπαρήγαγαν, η Συμμαχία μπορούσε να βομβαρδίσει με «ειρήνη». Η αφήγηση (story telling) σκόπευε λιγότερο να λέει ψέματα παρά να αποσπάσει την προσοχή.
Ωστόσο, η αφήγηση (story telling) γύρισε δυνατά με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου: επρόκειτο να εστιαστεί η προσοχή του κοινού σχετικά με τις επιθέσεις στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον για να μην αντιληφθεί το στρατιωτικό πραξικόπημα που οργανώθηκε εκείνη την ημέρα: μεταβίβαση των εκτελεστικών εξουσιών του προέδρου Μπους σε μια μυστική στρατιωτική οντότητα και κατ ’οίκον περιορισμός όλων των βουλευτών. Αυτή η παραπλάνηση ήταν μεταξύ άλλων το έργο του Βενιαμίν Ρόδου, σήμερα σύμβουλου του Μπαράκ Ομπάμα.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, ο Λευκός Οίκος εγκατάστησε ένα σύστημα παραπλάνησης με τους βασικούς συμμάχους του (Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδά, Αυστραλία και φυσικά το Ισραήλ). Κάθε μέρα αυτές οι τέσσερεις κυβερνήσεις έλαβαν οδηγίες ακόμα και προγραμμένους λόγους, από το γραφείο των παγκόσμιων μέσων μαζικής ενημέρωσης για να δικαιολογηθεί ο πόλεμος στο Ιράκ ή για να δυσφημιστεί το Ιράν [1].
Για να εξαπλώσει γρήγορα τα ψέματά της, η Ουάσιγκτον στηρίχθηκε από το 1989 στο CNN. Με το καιρό, οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν ένα καρτέλ δορυφορικών καναλιών πληροφοριών (Al-Arabiya, Al-Jazeera, BBC, CNN, France 24, Sky). Το 2011, κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού της Τρίπολης, το ΝΑΤΟ κατέφερε απρόοπτα να πείσει τους Λίβυους ότι είχαν χάσει τον πόλεμο και ότι ήταν ανώφελο να αντισταθούν.
Αλλά το 2012, το ΝΑΤΟ δεν κατάφερε να επαναλάβει αυτό το μοντέλο και να πείσει τους Σύρους ότι η κυβέρνησή τους θα πέσει αναπόφευκτα. Αυτή η τακτική απέτυχε επειδή οι Σύροι έλαβαν γνώση της χειραγώγησης που έγινε από τα διεθνή τηλεοπτικά μέσα στη Λιβύη και ήταν προετοιμασμένοι [2]. Και αυτή η αποτυχία σήμανε το τέλος της ηγεμονίας αυτού του καρτέλ της «πληροφόρησης».
Η σημερινή κρίση μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Μόσχας για την Ουκρανία ανάγκασε την κυβέρνηση Ομπάμα να αναθεωρήσει το σύστημα της. Πράγματι, από δω και στο εξής, η Ουάσιγκτον δεν είναι πλέον η μόνη που μιλά, αναγκάζεται να απαντήσει στη ρωσική κυβέρνηση και τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης προσβάσιμα τώρα οπουδήποτε στον κόσμο μέσω των δορυφόρων και του Διαδικτύου. Ο υπουργός Τζον Κέρι διόρισε κατά συνέπεια έναν νέο βοηθό για την προπαγάνδα, στο πρόσωπο του πρώην εκδότη του περιοδικού Time Magazine, Richard Stengel [3]. Πριν ακόμα ορκιστεί, στις 15 Απριλίου, είχε ήδη αναλάβει τη θέση του και, από τις 5 Μαρτίου, απέστελλε στα κυριότερα ατλαντιστικά μέσα ενημέρωσης ένα «ενημερωτικό δελτίο» για τις «10 αντι-αλήθειες» τις οποίες είχε αναγγείλει ο Πούτιν για την Ουκρανία [4]. Επανέλαβε στις 13 Απριλίου με ένα δεύτερο δελτίο παρουσιάζοντας «10 άλλες αντι-αλήθειες» [5].
Αυτό που εντυπωσιάζει διαβάζοντας αυτή τη πεζογραφία είναι η ασχετοσύνη της. Έχει ως στόχο να επικυρώσει την επίσημη ιστορία μιας επανάστασης στο Κίεβο και να δυσφημίσει το ρωσικό λόγο για τη παρουσία ναζιστών στη νέα κυβέρνηση. Ωστόσο, γνωρίζουμε σήμερα ότι στη θέση μιας επανάστασης, ήταν πράγματι ένα πραξικόπημα που οργανώθηκε από το ΝΑΤΟ και υλοποιήθηκε από την Πολωνία και το Ισραήλ αναμειγνύοντας τις συνταγές των «χρωματιστών επαναστάσεων» και των «Αραβικών Ανοίξεων» [6]. Οι δημοσιογράφοι που έλαβαν αυτά τα δελτία και τα αναμετέδωσαν έχουν πλήρη επίγνωση των καταγραφών τηλεφωνικών συνδιαλέξεων της υφυπουργού Εξωτερικών Victoria Nuland σχετικά με το πώς η Ουάσιγκτον θα άλλαζε το καθεστώς σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και του Εσθονού υπουργού Εξωτερικών Urmas Paets για την πραγματική ταυτότητα των ελεύθερων σκοπευτών στη πλατεία Μαϊντάν. Όσον αφορά την άρνηση για την παρουσία ναζιστών στη νέα ουκρανική κυβέρνηση, είναι σαν να ισχυρίζεσαι ότι η νύκτα είναι ημέρα. Δεν είναι απαραίτητο να πάει κανείς στο Κίεβο, φτάνει να διαβάσει τα γραπτά κείμενα των σημερινών υπουργών ή να ακούσει τις δηλώσεις τους για να καταλάβει [7].
Τελικά, αν τα επιχειρήματα αυτά επιτρέπουν να δώσουν την ψευδαίσθηση μιας συναίνεσης των μεγάλων ατλαντιστικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, δεν έχουν καμία πιθανότητα να πείσουν τους περίεργους πολίτες. Αντίθετα, είναι τόσο εύκολο με το Internet να ανακαλύψει κανείς την απάτη έτσι ώστε αυτό το είδος χειραγώγησης δεν μπορεί παρά να μαυρίσει περισσότερο την αξιοπιστία της Ουάσιγκτον.
Η παμψηφία των ατλαντιστικών μίντια στις 11 Σεπτεμβρίου βοήθησε στο να πειστεί η διεθνής κοινή γνώμη αλλά το έργο που πραγματοποιήθηκε από πολλούς δημοσιογράφους και πολίτες, των οποίων ήμουν ο πρόδρομος, έδειξε τη φυσική αδυναμία της επίσημης εκδοχής.
Δεκατρία χρόνια αργότερα, εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα έχουν συνειδητοποιήσει αυτά τα ψέματα.
Η διαδικασία αυτή θα μπορέσει να αναπτυχτεί μόνο με το νέο αμερικανικό προπαγανδιστικό μηχανισμό. Τελικά, όλοι εκείνοι που αναμεταδίδουν τα επιχειρήματα του Λευκού Οίκου, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνήσεων και των μέσων μαζικής ενημέρωσης του ΝΑΤΟ, καταστρέφουν οι ίδιοι την αξιοπιστία τους.
Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Βενιαμίν Ρόδος, ο John Kerry και ο Richard Stengel ενεργούν μόνο βραχυπρόθεσμα. Η προπαγάνδα τους πείθει τις μάζες μόνο για μερικές εβδομάδες και τις ωθεί να επαναστατήσουν όταν αντιλαμβάνονται τη χειραγώγηση. Ασυναίσθητα, υπονομεύουν την αξιοπιστία των θεσμών των κρατών του ΝΑΤΟ που τις αναμεταδίδουν συνειδητά. Ξέχασαν ότι η προπαγάνδα του εικοστού αιώνα μπορούσε να ευδοκιμήσει, διότι ο κόσμος ήταν χωρισμένος σε δυο μπλοκ που δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους, και ότι η μονολιθική αρχή της είναι ασυμβίβαστη με τα νέα μέσα επικοινωνίας.
Η κρίση στην Ουκρανία δεν τελείωσε, αλλά έχει ήδη αλλάξει ριζικά τον κόσμο: διαψεύδοντας δημόσια τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει κάνει ένα βήμα που εμποδίζει από δω και στο εξής την επιτυχία της προπαγάνδας των ΗΠΑ.
[1] « Un réseau militaire d’intoxication », Réseau Voltaire, 8 décembre 2003.
[2] “H Κατασκευή της εικονικής πραγματικότητας για τη Συρία”, par Τιερί Μεϊσάν, Komsomolskaïa Pravda, Δίκτυο Βολταίρος, 26 décembre 2012.
[3] « Le rédacteur en chef de Time Magazine, nouveau patron de la propagande US », Réseau Voltaire, 16 avril 2014.
[4] “State Department Fact Sheet on Putin’s False Claims About Ukraine”, Voltaire Network, 5 March 2014.
[5] “Media Note by the U.S. Departement of State on Russian Support for Destabilization of Ukraine”, Voltaire Network, 13 April 2014.
[6] “ Ουκρανία: Η Πολωνία είχε εκπαιδεύσει τους πραξικοπηματίες δύο μήνες νωρίτερα”, par Τιερί Μεϊσάν, voltaire traduction Κριστιάν, ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ (Ελλάδα), Δίκτυο Βολταίρος, 21 avril 2014.
[7] « Qui sont les nazis au sein du gouvernement ukrainien ? », par Thierry Meyssan, Réseau Voltaire, 2 mars 2014.