Mam zaszczyt przesłać niniejszym notatkę koncepcyjną przygotowaną na otwarte posiedzenie Rady Bezpieczeństwa na temat „Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego: rozwiązanie konfliktów na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej oraz walka z zagrożeniem terrorystycznym w regionie”, które odbędzie się 30 września 2015 roku pod przewodnictwem Federacji Rosyjskiej w Radzie Bezpieczeństwa (patrz załącznik). Będę wdzięczny za rozpowszechnienie niniejszego listu i załączonej notatki koncepcyjnej jako dokumentu Rady Bezpieczeństwa.
(Podpis) Witalis Czurkin

Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego: rozwiązanie konfliktów na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej oraz walka z zagrożeniem terrorystycznym w regionie

Notatka koncepcyjna

Federacja Rosyjska proponuje przeprowadzenie 30 września 2015 roku otwartego posiedzenia Rady Bezpieczeństwa ONZ na szczeblu ministrów w celu wszechstronnego rozpatrzenia sytuacji na obszarze Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej pod hasłem: „Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego: rozwiązanie konfliktów na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej oraz walka z zagrożeniem terrorystycznym w regionie.”

Kontekst sytuacyjny

Region Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej wszedł w fazę niestabilności i rodzenia się konfliktów: nasiliły się sprzeczności wewnątrzpolityczne, społeczno-gospodarcze, etniczno-wyznaniowe, międzypokoleniowe i światopoglądowe. Wzrosło zagrożenie dla jedności, integralności terytorialnej i niepodległości szeregu państw. Wiele krajów regionu stało się obiektem agresji terrorystycznej. Te okoliczności rzucają wyzwanie systemowi pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, dialogu międzycywilizacyjnego, porządkowi nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia – i dlatego domagają się pilnych rozstrzygnięć. Do zadawnionych konfliktów doszły bowiem nowe kryzysy.

Brak rzeczywistego procesu porozumienia i wieloletnie „status quo” w konflikcie palestyńsko-izraelskim prowadzą do dalszego zaostrzania się sytuacji. Nieuregulowanie problemu palestyńskiego powoduje periodyczne rozbłyski przemocy wokół strefy Gazy i niekończące się incydenty zbrojne na Zachodnim Brzegu Jordanu. Zastój w bliskowschodnim uregulowaniu i nierozwiązanie problemu ostatecznego statusu terytoriów palestyńskich – zgodnie z powszechnie uznaną prawno-międzynarodową podstawą – przyczyniają się do radykalizacji nastrojów „arabskiej ulicy” i tworzą sprzyjający grunt dla szerzenia się nastrojów terrorystycznych.

Sytuacja w Iraku po 2003 roku rozwinęła się tak negatywnie, że kraj ten został de facto rozdarty, a poszczególne części jego terytorium zamieniono w bastiony międzynarodówki terrorystycznej. Stąd też wystąpiły bardzo niebezpieczne tendencje do konfrontacji międzyreligijnej. Tylko sukcesywne wspólne wysiłki społeczności międzynarodowej przy wsparciu rządu Iraku w walce z ISIL, a także z „Al-Kaidą” i związanymi z nimi ugrupowaniami, są w stanie zlikwidować to wyzwanie terroryzmu.

Krwawy konflikt syryjski stał się podglebiem dla umocnienia się na części terytorium tego kraju terrorystycznego „kalifatu”. Konfliktu tego nie można rozwiązać zbrojnie. Droga do jego uregulowania wiedzie poprzez znany samym Syryjczykom proces polityczny na bazie Komunikatu Genewskiego [z 30 czerwca] 2012 roku i zjednoczenie stron syryjskiego konfliktu oraz regionalnej i międzynarodowej społeczności w skutecznej walce z głównym zagrożeniem terrorystycznym, na bazie niestosowania podwójnych standardów i poszanowania zasady suwerenności państwa.

Libia przeżywa nadal ciężkie następstwa wydarzeń 2011 roku. W celu unormowania sytuacji i skutecznego przeciwdziałania nabierającemu mocy zagrożeniu terrorystycznemu, konieczne jest utworzenie rządu zgody narodowej, z obowiązkową konsolidacją struktur armii i aparatu bezpieczeństwa, przy odpowiedniej pomocy międzynarodowej.

W Jemenie sytuacja poważnie się skomplikowała. Bezzwłoczna realizacja priorytetowych zadań zawieszenia broni i zapoczątkowania procesu politycznego pod egidą ONZ, a także pilnych działań w celu poprawienia sytuacji humanitarnej, podyktowane są tu także koniecznością przeciwdziałania zagrożeniu terrorystycznemu w tym kraju.

Cel spotkania

Dojrzała już potrzeba przeprowadzenia kompleksowej analizy natury konfliktów na obszarze Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej i określenia kierunków kolektywnej pracy na podstawie Statutu ONZ.

Tylko stosując się do norm i zasad prawa międzynarodowego możemy przywrócić regionowi Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej wiarę w lepszą przyszłość, powstrzymać niszczenie jego społeczno-kulturowych tkanek, przywrócić zaufanie w stosunkach pomiędzy państwami oraz grupami religijnymi i etnicznymi.

Kluczową rolę w uzgodnieniu zbiorowych metod, opierających się na poszanowaniu kulturowo-cywilizacyjnej różnorodności współczesnego świata i demokratyzacji relacji międzynarodowych, powinna odegrać właśnie Rada Bezpieczeństwa, i to właśnie ona powinna wypracowywać sposoby zrozumienia całego kompleksu wyzwań związanych z bezpieczeństwem na obszarze Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.

Współczesna rzeczywistość narzuca konieczność kompleksowego podejścia do tematu zapobiegania konfliktom i ustanowienia trwałego pokoju, włączając w to środki potrzebne do likwidacji przyczyn konfliktów. Współdziałanie wszystkich członków społeczności międzynarodowej powinno prowadzić do poszukiwania wspólnego zrozumienia zarówno przyczyn obecnego głębokiego kryzysu w dziedzinie bezpieczeństwa na obszarze regionu, jak i potęgujących ten kryzys czynników politycznych i innych. Tylko takie zrozumienie, wypracowane w ramach Statutu ONZ, jest w stanie doprowadzić do wdrożenia przez społeczność międzynarodową uzgodnionych środków dla zapobieżenia wzrostowi przestrzeni konfliktów i aktywności terrorystycznej w regionie. Ingerencja w wewnętrzne sprawy państw, użycie siły z pominięciem Rady Bezpieczeństwa, dostawy broni dla pozarządowych organizacji i ugrupowań wyznających radykalną ideologię – zaostrzają sytuację w regionie i zwiększają zagrożenie terrorystyczne.

Czynniki niestabilności i kierunki działań

1. Środki dla przeciwdziałania terroryzmowi

Większość konfliktów bliskowschodnich jest obciążona pokaźną obecnością czynnika terrorystycznego. W tym regionie zagrożone jest samo istnienie poszczególnych państw. Terroryści biorą pod swoją kontrolę dane terytorium i ustanawiają na nim własną quasi-administrację, prowadzącą współpracę z ludnością według pisanych przez ekstremistów praw i reguł. ISIL ma zadanie ekspansji terytorialnej i stworzenia terrorystycznego „kalifatu”.

Grasującе w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej ISIL, „Dżabhat an-Nusra”, „Al-Kaida” i inne związane z nimi struktury korzystają ze wsparcia globalnych sieci werbunkowych, rozprzestrzeniają praktycznie bez żadnej kontroli ekstremistyczną ideologię za pomocą współczesnych technologii informacyjnо-komunikacyjnych, w szczególności przez internet, i uzyskują dochody ze zróżnicowanych i imponujących pod względem wielkości kryminalnych źródeł. Wśród głównych źródeł jest i nielegalny handel ropą naftową i innymi bogactwami mineralnymi, nielegalny handel narkotykami, bronią i skarbami kultury, ale także dobrowolne ofiary osób sympatyzujących z ekstremistami.

Niebezpieczną tendencją jest przemieszczanie się do strefy konfliktów bliskowschodnich (Irak, Syria, Libia i Jemen) zagranicznych terrorystów-bojowników, co dodatkowo komplikuje procesy normowania sytuacji. Trzeba skonstatować, że istniejące procedury wymiany informacji pomiędzy państwami, mechanizmy wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych i ekstradycyjnych, nie są na razie adekwatne do poziomu i charakteru zagrożeń występujących ze strony zagranicznych terrorystów-bojowników i nie pozwalają na skutecznie przeciwdziałanie temu zjawisku.

Najważniejszy kierunek wysiłków dla uregulowania konfliktów, to przeciwdziałanie podżeganiu do terroryzmu, zapobieżenie rozpowszechnianiu ideologii terrorystycznej.

To zadanie uzyskało nowy wymiar w kontekście przeciwstawienia się fali zagranicznych terrorystów-bojowników. Tego problemu nie można rozwiązać jedynie za pomocą promowania tolerancji, zabezpieczenia właściwego zarządzania i kontrpropagandy. Należy stworzyć mocne bariery na szlakach rozprzestrzeniania ideologii terrorystycznej, w tym zwłaszcza jej rozprzestrzeniania z wykorzystaniem współczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych i internetu.

Ryzyko dostawania się broni masowego rażenia w ręce podmiotów pozarządowych, a zwłaszcza terrorystów – wymaga dodatkowej oceny, szczególnie w świetle informacji o wykorzystaniu broni chemicznej przez ISIL.

Należy rozważyć, w jaki sposób można spowodować wykonywanie antyterrorystycznych rezolucji Rady Bezpieczeństwa i jakie dodatkowe kroki mogłyby być podjęte w tym zakresie.

Przede wszystkim należy skupić się na udzieleniu pomocy legalnym rządom krajów prowadzących walkę z terroryzmem na swoim terytorium: potrzebne jest kompleksowe podejście bez podwójnych standardów. Biorąc pod uwagę współzależność konfliktów bliskowschodnich, pomoc udzielana jednym rządom przy jednoczesnym ignorowaniu, a tym bardziej stawianiu poza prawem innych – prowadzi do zaostrzenia się tendencji destabilizacyjnych.

Potrzebne jest zjednoczenie wysiłków dla wsparcia dobrych usług Sekretarza Generalnego ONZ na rozmaitych kierunkach bliskowschodnich, a także wysiłków mediacyjnych, podejmowanych przez organizacje regionalne i poszczególne państwa członkowskie.

Na szczególną uwagę zasługują kroki dla realizacji arabskiej inicjatywy pokojowej [z 27-28.03.2002 i 28-29.03.2007 r.] i wspólnego kompleksowego planu działań w sprawie irańskiego programu nuklearnego [z 14.07.2015 r.], a także inne, uzgodnione na forum międzynarodowym, ramowe plany działań przyczyniających się do poprawy sytuacji na Bliskim Wschodzie.

2. Przezwyciężenie międzyreligijnej i międzywyznaniowej niezgody

Konflikty bliskowschodnie charakteryzują się rażącym lekceważeniem ludzkiego życia i niewybiórczymi atakami przeciwko ludności cywilnej. Coraz częstsze stają się akty terrorystyczne motywowane nienawiścią do tych, czy innych religii i wyznań.

Rozwiązanie tego problemu wymaga kompleksu uzgodnionych środków w celu przeciwstawienia się na wszystkich poziomach ideologii ekstremistycznej.

Powinno się zwrócić szczególną uwagę na wspieranie kształtowania pokojowej kultury na poziomie narodowym, regionalnym i międzynarodowym, oraz na rozwiązanie problemu „straconej generacji”, zwłaszcza w krajach z silnym czynnikiem terrorystycznym, i na promowanie pokoju i niestosowania przemocy.

3. Współdziałanie w dziedzinie humanitarnej i gospodarczej

Konflikty bliskowschodnie powodują duże ludzkie ofiary i cierpienia, ciężkie skutki materialne i ekonomiczne dla stron konfliktu i ich sąsiadów.

Rozwój, pokój i bezpieczeństwo, prawa człowieka – są ze sobą ściśle powiązane. Działalność w tych dziedzinach ma wzajemnie uzupełniający się charakter i powinna odbywać się na podstawie całościowego i kompleksowego podejścia.

Podstawą wysiłków międzynarodowych na rzecz państw regionu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej powinna być troska o zachowanie i rozwój trwałych, stabilnych i silnych instytucji państwowych, włączając w to struktury siłowe.

Pilnego rozwiązania oczekuje problem wewnętrznie przemieszczonych osób, uchodźców, imigrantów, problem odbudowy infrastruktury, ochrony obiektów dziedzictwa kulturowego. Rozwiązanie tych problemów i pomoc państwom regionu nie powinny mieć wybiórczego charakteru. Jednostronne sankcje i embargo nie sprzyjają celom uregulowania. Poza tym, ich pośpieszne zastosowanie oznacza w większości przypadków brak gotowości do dążenia do uregulowania sytuacji pokojowymi środkami dyplomatycznymi.

Pytania do dyskusji

• Jakie są przyczyny wzrostu potencjału konfliktowego na obszarze Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej?

• Jakie wnioski można wyciągnąć z analizy porównawczej genezy i tendencji rozwoju konfliktów na obszarze Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej po tzw. „arabskiej wiośnie”?

• Co należy zrobić dla zapobieżenia konfliktom w regionie (m.in. na płaszczyźnie międzywyznaniowej i etnicznej) i zapewnienia ochrony mniejszościom religijnym i etnicznym na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej przed radykalnymi ekstremistami?

• Co jest potrzebne dla prawdziwego zjednoczenia wysiłków wszystkich państw w walce z zagrożeniem terrorystycznym?

• Jak kontynuować wspólne wzmacnianie istniejących i jak stworzyć nowe mechanizmy walki ze zjawiskiem zagranicznych terrorystów-bojowników na poziomie międzynarodowym?

• Jak osiągnąć wykonywanie przez wszystkie bez wyjątku państwa zadań postawionych w antyterrorystycznych decyzjach Rady Bezpieczeństwa?

• Jaka jest rola ONZ i jej wyspecjalizowanych organów w zmniejszaniu zagrożeń terrorystycznych na obszarze Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, w przeciwdziałaniu podżeganiu do terroryzmu i szerzeniu ideologii terrorystycznej? Czy istnieje potencjał dla zwiększenia wewnątrzoenzetowskiej koordynacji w dziedzinie anty-terroru?

Wniosek ze spotkania

Proponuje się przyjąć wniosek przewodniczącego Rady, w którym została by podkreślona konieczność niezwłocznego podjęcia działań w sprawie uregulowania sytuacji i zapobieżenia konfliktom na terytorium Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, a także zostały by uwzględnione ewentualne dalsze kroki dla wyeliminowania ryzyka terrorystycznego w regionie.

Stany Zjednoczone zablokowały rosyjski projekt

„ONZ, 29 września [2015]. /Korespondent TASS Oleg Zielenin/. Stany Zjednoczone zablokowały zaproponowany przez Federację Rosyjską projekt oświadczenia przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie uregulowania konfliktów na Bliskim Wschodzie, jakie planowano przyjąć na ministerialnym posiedzeniu w dniu 30 września [2015]. Poinformował o tym w poniedziałek korespondenta agencji TASS stały przedstawiciel Federacji Rosyjskiej przy ONZ Witalis Czurkin. „Zablokowali oświadczenie. Amerykanie powiedzieli, że nie będą pracować nad naszym oświadczeniem” – powiedział dyplomata, który nie wyjaśnił, jakie argumenty przedstawiła strona amerykańska. „Nie będę wam wszystkiego mówił. Amerykanie powiedzieli, że jest między nami zbyt wiele różnic zdań” – powiedział Czurkin. Zaplanowana na 30 września [2015] debata na temat: „Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego: rozwiązanie konfliktów na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej oraz walka z zagrożeniem terrorystycznym w regionie” – jest głównym wydarzeniem rosyjskiego przewodnictwa w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. W końcu sierpnia [2015] Czurkin powiedział, że w efekcie tego spotkania, które poprowadzi szef MSZ Federacji Rosyjskiej Sergiusz Ławrow, „planuje się przyjąć oświadczenie przewodniczącego Rady, w którym została by podkreślona konieczność niezwłocznego podjęcia działań w sprawie uregulowania sytuacji i zapobieżenia konfliktom na terytorium Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, a także zostały by uwzględnione ewentualne dalsze kroki dla wyeliminowania ryzyka terrorystycznego w regionie”. 24 września [2015] asystent sekretarza stanu USA ds. organizacji międzynarodowych Sheba Crocker [wł. Bathsheba Nell Crocker] powiedziała dziennikarzom, że zaproponowany przez Moskwę dokument „może być postrzegany jako wsparcie podejścia, które jest w stanie zdezawuować starania nakierowane na zabezpieczenie politycznego przejścia (do nowej władzy) w Syrii na drodze negocjacji”. Poza tym, w Stanach Zjednoczonych uważa się, że ten projekt oświadczenia przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa ONZ znacznie rozmija się z wysiłkami na rzecz przeciwdziałania terrorystycznemu ugrupowaniu „Państwo Islamskie”, jakie podejmuje sformowana przez Waszyngton „koalicja”, składająca się z ponad 60 krajów, „włączając w to wszystkich sąsiadów Syrii” – zaznaczyła Crocker.” (Tłum. – GG.)

Tłumaczenie
Grzegorz Grabowski ">Grzegorz Grabowski
Polski blog