William Browder ABD Senatosu önünde yaptığı sunumlardan birinde.

16 Kasım 2009’da vergi hukuku avukatı Sergey Magnitsky, Matorsskaya Tişina (Moskova) hapishanesinde ölür. ABD hemen vakit kaybetmeden Magnitsky’nin bir devlet skandalı konusunda bilgi sahibi olduğunu ve « rejim » tarafından işkence gördüğünü belirtir.

Magnistky Act

Magnitsky’nin ölümü, Rusya Adalet Bakanlığı tarafından kendisine karşı yürütülen adli soruşturmaları sonlandırdı. Milyarder William (“Bill”) Browder, Washington’a avukatın Rus iktidarının kendisinden nasıl 3 milyar dolar çaldığını kanıtlayabilecek bilgilere sahip olduğunu söyledi. Goldman Sachs bankasının lobi faaliyetlerine karşın, olayı çözdüğünü düşünen ABD Kongresi 2012 yılında avukatı öldürmekle suçlanan Rusları cezalandıran bir yasayı kabul etmişti. Parlamenterlerden aldığı bilgilere inanmayan banka, yasanın onaylanmasını engellemek için lobi faaliyeti yürüten Duberstein Group şirketini görevlendirmişti [1].

Bu örnekten hareketle Kongre 2016’da, Başkan’ı özel mülkiyete tecavüz eden tüm kişi ve devletlere karşı yaptırımlar uygulamaya yönelterek Magnitsky Act’ı tüm dünyaya yaydı. Başkan Obama ve Trump, Çeçenistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı Ramazan Kadirov da dahil bu listeye yirmiye yakın şahsiyet ekleyerek buna uyarlar.

Bu iki yasa, artık komünist rakiplerinin olmamasına karşın Soğuk Savaş süresince kendilerine mal ettikleri özel mülkiyetin savunuculuğu rolünü ABD’ye geri vermeyi hedeflemektedir.

« Magnitsky dosyası »’nın iki farklı yorumu

Rus Duma’sına gelince, ABD’deki ailelerin Rus çocuklarını evlatlık edinmelerini yasaklayarak ve işkencenin meşrulaştırılmasında bazı ABD’lilerin sorumluluğunu ortaya koyarak (ABD’de evlatlık alınmış ama ebeveynlerinin ihmalleri sonucunda ölen bir çocuğun adıyla Dima Yakovlev Yasaı) ABD’li mevkidaşına karşılık verdi. Devlet Başkanı Putin, örneğin eski ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney’in Rus topraklarına girişini yasaklayarak bu metni 2013’te uyguladı.

« Magnitsky dosyası » bununla kapanabilirdi. NATO tarafından Rusya’yı dezenformasyon (« fake news ») yoluyla Batı demokrasilerine müdahalede bulunmakla suçlamak için kullanılan « Kodorkovksy dosyası »ndan bağımsızmış gibi görünüyor [2]. Öte yandan Rus Başsavcı William Browder’in ABD Kongresine sunumunu yaptığı anlatımı kabul etmemektedir.

William Browder’e göre şirketi Hermitage Capital, özellikle Gazprom’a olmak üzere Rusya’da yatırım yapar. Burada yolsuzluk yapıldığını ortaya çıkarmış ve bu konudan Kremlin’i haberdar etmeyi denemiştir. Bunun üzerine oturum vizesi iptal edilir. Ardından Rusya’daki şirketleri Rus İçişleri Bakanlığına bağlı Mali Polis’te görevli Yarbay Artem Kuznetsov tarafından çalınır. Kuznetsov yaptığı bir aramada mülkiyete ilişkin belgelerine el koyar ve ardından bu belgeleri kullanarak şirketleri yeni sahibine kaydettirir. Olayı gün ışığına çıkaran Avukat Sergey Magnitsky tutuklanmış, işkence görmüş ve sonunda hapishanede ölmüştür. Sonuç olarak Yarbay Artem Kuznetsov ve « mafya babası » Dimitri Klyuev çalınan 3 milyar doları bir Kıbrıs bankasına aktarmayı başarmışlardır. Kremlin’in yardımıyla bir Rus mafyası tarafından gerçekleştirilen klasik bir dolandırıcılık olayı söz konusudur [3].

Bu anlatım Showtime televizyon dizisi Homeland’ın yedinci sezonuna ilham verir.

Aksine Rus Başsavcı Yuri Şayka’ya göre, William Browder suçu üstlenen aracılar üzerinden Ziff Kardeşler hesabına yasadışı yollarla 133 milyon Gazprom hissesini ele geçirdi. Browder ödemesi gereken 150 milyon dolar vergiyi ödemekten kaçınmakla kalmamıştır. Rus ekonomisinin gözbebeğinin bir bölümünün bu şekilde ele geçirilmesi dahi bir suçtur. Öte yandan yine aynı şahıs hesabına bir başka dolandırıcılığa imza atan Browder’in mali danışmanı Sergey Magnitsky tutuklanmış ve hapishanede geçirdiği kalp krizi sonucunda yaşamını yitirmiştir [4].

Tabi ki iki yorum arasındaki doğrularla yanlışları birbirinden ayırmak imkansızdır. Öte yandan artık Sergey Magnitsky’nin serbest çalışan bir avukat olmadığı ama William Browder’in şirketleri hesabına çalışan bir hukukçu olduğu biliniyor. Zimmete para geçirme vakalarını soruşturmuyordu ama Browder tarafından Rusya’da vergi ve harç ödememesi için mali yapılar oluşturmakla görevlendirilmişti. İki adam örneğin vergi muafiyetlerinden yararlanabilmek için akıl sağlığını yitirmiş kişileri göstermelik olarak işe almayı düşünürler. Browder vergi kaçırma uzmanıydı; bu nedenle Rusya’da on yıl boyunca basit turist vizeleriyle yaşamış, ardından ABD vatandaşlığını bırakarak İngiliz vatandaşlığına geçmiştir.

Bu son veriler William Browder’i haksız çıkarmaktadır ve Başsavcı Şayka’nın suçlamalarıyla uyuşmaktadır. Bu koşullar altında, bu operasyonun bireysel mülkiyeti savunmaktan daha çok Rusya’ya karşı yönlendirilmiş olması durumunda Kongre’nin Magnitsky Act’ı onaylaması biraz ihtiyatsızca görünmektedir [5].

Browder’e hizmet eden bir Rus muhalefet lideri

National Endowment for Democracy’nin (NED) yanı sıra, Browder genç hukukçu Aleksey Navalny’nin faaliyetlerini de cömertçe finanse etmektedir. ABD Büyükelçisi Michael McFaul’un yardımları sayesinde genç adam 2010 yılında eğitimini ABD’nin Yale Üniversitesinde sürdürür. Browder’in yorumunu desteklemek ve Putin yönetimini suçlamak için yolsuzluk karşıtı bir vakıf kurar.

Bir siyasi muhalefet lideri haline gelen Navalny vakfıyla birlikte Başsavcı Şayka’nın ailesini yolsuzlukla suçlamak için ilk belgeselini gerçekleştirir. Video ilk bakışta ikna edici olsa da, nihai olarak anlatılan olaylara ilişkin hiçbir kanıt sunmamaktadır.

Eş zamanlı olarak Navalny bir Rus muhalif yapımcıya « Magnitsky olayı » ile ilgili ikinci bir belgesel sipariş eder. Ancak bu gazeteci yaptığı araştırma sırasında işverenine karşı tavır alır. Gerçekleştirdiği film sonuç olarak Rus devlet televizyonu tarafından yayınlanır.

Browder’e hizmet eden bir gizli ajan ve bir büyükelçi

Ardından William Browder Moskova’da görev yapmış olan (1990-93) eski bir MI6 ajanı olan Christopher Steele ve ABD’nin eski Moskova Büyükelçisi (2012-14) Michael McFaul’ü devreye sokar.

2006’da –MI6 içerisinde iken – Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Aleksandr Litvinenko’nun Polonyum ile zehirlenmesini emrini vermekle suçlayan aynı Christopher Steele’in olduğu ortaya çıktı. 2016’da aynı şekilde –bu kez kendi hesabına– ABD’nin Demokrat Partisi adına çalıştı. O dönem aday Donald Trump’ı Rus gizli servislerinin şantaj baskısı altında olmakla suçlayan ünlü dosyayı yazdı [6]; bu temelsiz suçlama Helsinki’deki ikili zirve sonrasında yeniden ortaya çıktı. Ve Steele’i 2018’de Sergey Skripal’in Noviçok ile zehirlenmesi olayında önlenemeyen adam Vladimir Putin’i suçlarken –MI6’in « danışmanı » olarak– görüyoruz.

Rusya’nın misillemesi

2016’da ABD’deki başkanlık seçimi kampanyası boyunca Rus Başsavcı Yuri Şayka, Rus tezlerine açık bir Kongre üyesi olan Dana Rohrabacher (Kaliforniyalı Cumhuriyetçi) ikna etmeyi dener. Ona Browder-Magnitsky olayına ilişkin kendi yorumunu içeren bir not ulaştırır. Ardından Rus Avukat Natalia Veselnitskaya, Browder’e ait kara paranın bir bölümünün Hillary Clinton’un adaylığını finanse etmek için kullanılacağı konusunda onları bilgilendirmek için, aday Donald Trump’ın oğlu ve damadıyla Trump Kulesinde buluşur [7].

Ardından William Browder, özel savcı Robert Mueller tarafından « ABD demokrasisine » karşı olası bir Rus müdahalesine ilişkin olarak yürütülen soruşturmanın başlıca kaynağı haline gelir. Resmi olarak CİA ile hiçbir ilişkisi bulunmayan Mueller, FBI Başkanı olmasından çok önce sorumluluğunu Muammer Kaddafi’ye yüklediği Lockerbie saldırısına ilişkin soruşturmanın yönetimini üstlenir. Kurbanlara tazminat ödemeyi kabul etmiş olmakla birlikte Libya’nın hiçbir zaman bu olayın sorumluluğunu üstlenmediğini hatırlatalım. Özellikle de İskoçya’daki adli makamlar olay yerinde bulunan patlayıcı parçalarının Libya’yı suçlamak üzere CİA tarafından buraya yerleştirildiğini tespit ettiler. Mueller, Trump’ın ekibinin Natalia Veselnitskaya ile buluşmasını, Donald Trump’ın Rus istihbarat servislerine itaat ettiğinin « kanıtı » olarak kullandı.

Natalia Veselnitskaya ABD’de Browder’in Rusya’daki çeşitli kurbanlarının çıkarlarını temsil etmektedir. Veselnitskaya 2014’te, Browder’in « mafya babası » Dimitri Klyuev ile bağlantılı olmakla suçladığı şirketlerden birinin hesabına müdahalede bulunmuştu. O dönem Anayurt Güvenliği (Homeland Security) sekreterliğine bağlı ajan Todd Hyman’ın alışılageldik doğrulamaları yapmaksızın bir hukuki belgeyi nasıl iletebileceği sorusunu gündeme getirmişti.

Hakikati öğrenemeyeceğiz

Helsinki’deki ABD-Rus zirvesi sırasında Devlet Başkanı Vladimir Putin ABD’li mevkidaşına, Rus müfettişlere ABD’deki şüphelileri sorgulamasına izin verilmesi koşuluyla ABD’li müfettişlerin de aynı şekilde ABD’deki başkanlık seçim kampanyasına müdahil olmakla suçlanan Rus yetkililerin sorguya çekilmesine izin verilmesini önerir. Donald Trump bu konuda hemen cevap vermemiştir.

Öte yandan Başsavcı Yuri Şayka’nın ofisi sorgulanacak tanıkların listesini ilettiğinde Washington kaygıya kapılır. Eğer ABD’ye gidebilirlerse sadece İngiliz William Browder ve Christopher Steele’i değil ama aynı zamanda Büyükelçi Michael McFaul, Avukat Jonathan Winer, araştırmacı David J. Kramer ve nihayet ajan Todd Hyman’ı da sorgulamak istemektedirler.

Jonathan Winer, 90’lı yıllarda Dışişleri Bakanlığında Lockerbie dosyasından sorumluydu. On yıldır Neo-konlara yönelik raporlar ilettiği Christopher Steele’in yakın dostudur [8].

Bush Jr.’ın birinci görev süresi boyunca David J. Kramer, Doğu Avrupa ve Rusya’daki stay-behind ajanları nezdinde olduğu kadar, Dışişleri Bakanlığının propaganda sisteminin yönetiminde önemli rol oynar. Çeşitli düşünce kuruluşlarında faaliyet gösterdikten sonra Freedom House’un başkanı olur ve « Magnitsky olayı » konusundaki kampanyayı yürütür. Bugün John McCain Enstitüsü’nde araştırmacıdır.

Bugüne kadar hiçbir şey Browder ve Şayka’nın yorumlarından birini kabul etmeye olanak vermezken, hakikatin ortaya çıkması çok da gecikmeyecektir. Rusya’nın müdahalesinin bir karalama, ama ABD müdahalesinin (Rus ekonomisinin gözbebeğine müdahale olduğu kadar Aleksey Navalny aracılığıyla da) gerçek olması olasıdır.

Rusya karşıtlığı konusunda Washington’daki oybirliği bağlamında, Başkan Trump Vladimir Putin’in önerisini reddeder.

Çeviri
Osman Soysal

[1Bank of Putin. Goldman Sachs lobbying against human rights legislation”, Adam Kredo, Free Beacon, July 19, 2012.

[2NATO’nun ifade özgürlüğüne karşı kampanyası”, yazan Thierry Meyssan, Tercüme Osman Soysal, Voltaire İletişim Ağı , 5 Aralık 2016.

[3Foreigner’s Investment in Russia Is Derailed by Kremlin’s Might”, Clifford J. Levy, The New York Times, July 24, 2008.

[4Note from Yury Chaika Office to Dana Rohrabacher, June 2016.

[5« Intouchable, Mr. Browder ? », par Israël Shamir, Traduction Maria Poumier, Entre la plume et l’enclume (France), The Unz Review (USA), Réseau Voltaire, 22 juin 2016.

[6The Steele Report”.

[7Natalia Veselnitskaya Memo on the William Browder & Sergei MagnitskyCase”, by Natalia Veselnitskaya, Voltaire Network, 1 June 2016.

[8Devin Nunes is investigating me. Here’s the truth”, Jonathan Winer, The Washington Post, February 8, 2018.