Het moment van de waarheid in Oekraïne

Sinds september 2022, d.w.z. sinds 7 maanden, vechten de troepen van Kiev alleen nog in Karkiv en Bakhmut/Artemivsk. De eerste stad maakt geen deel uit van de Donbass. Zij wordt niet opgeëist door de Republiek Donetsk, die lid is van de Russische Federatie. De confrontatie was dan ook kort. Het Russische leger trok zich er terug. Bachmut/Artyomovsk daarentegen ligt in de zone van de Russische cultuur. Het Russische leger bood daarom weerstand. Tijdens de winter veranderde de strijd in een loopgravenoorlog, even dodelijk als die in Verdun. Vanaf nu wacht iedereen, althans in het Westen, op het weer dat Kiev in staat stelt een tegenoffensief te leiden.

Merk op dat niemand erop zit te wachten dat Rusland zijn offensief richting Kiev voortzet. Iedereen heeft immers begrepen dat Moskou nooit Oekraïne wilde binnenvallen en zijn hoofdstad innemen, maar uitsluitend de Donbass en nu Novorossia; twee gebieden met een Russische cultuur waarvan de inwoners eisen niet langer Oekraïens te zijn en Russisch te worden. Toch blijven westerse politici en media de Russische "invasie" van Oekraïne veroordelen.

Het hypothetische tegenoffensief

Het geroemde tegenoffensief zou in april beginnen. Er wordt nu gesproken over eind mei. Kiev beweert dat deze vertraging te wijten is aan de moeilijkheid om westerse wapens te ontvangen. De operaties zouden pas van start gaan als al het materieel aanwezig is om de menselijke verliezen tot een minimum te beperken. Maar nog nooit in de geschiedenis heeft een staat zoveel wapens gekregen om oorlog te voeren.

Voor zover niet doorgaat wat wij aan het begin van de oorlog aan de kaak stelden: in de eerste maanden is driekwart van het uit het Westen gezonden materiaal omgeleid naar Kosovo en Albanië om andere inzetgebieden, in het Midden-Oosten en de Sahel, te bevoorraden. Een andere hypothese is dat het Russische leger tegenwoordig het materiaal bij levering methodisch vernietigt voordat het aan gevechtseenheden wordt uitgedeeld.

In ieder geval geldt de retoriek van het tegenoffensief alleen voor het Oekraïense leger, niet voor de bevolking. De Navo-media hebben het niet meer over het "dappere verzet van het Oekraïense volk": er wordt geen enkele actie van betekenis in die zin ondernomen op de Krim, in de Donbass of in Novorossia. Er is sprake van sabotageacties van de Oekraïense Special Forces in de Russische gebieden van vóór 2014, maar niet van verzetsacties in de gebieden die sindsdien tot de Federatie zijn toegetreden.

Geleverde wapens kunnen donoren tegen hun wil binden

Wapens zijn niet zoals andere goederen. Een bedrijf dat wapens produceert, kan ze niet verkopen of weggeven zonder toestemming van de staat. De staat eist een schriftelijke verbintenis van de ontvanger over het gebruik van de wapens. Het gaat er niet alleen om dat de wapens niet in handen komen van een vijand van de natie, of dat ze geen VN-embargo schenden, maar ook dat ze niet worden gebruikt om een derde partij aan te vallen in strijd met het VN-Handvest.

Elke andere overdracht wordt "handel" genoemd. Dit is strafbaar volgens het nationale en internationale recht.

Sinds het begin van het conflict in Oekraïne heeft het Westen geweigerd wapens te leveren die niet door Kiev zouden worden gebruikt om zijn grondgebied te verdedigen, maar door de "integraal-nationalisten" tegen Rusland in eigen land. Sinds de Eerste Wereldoorlog hebben deze mensen immers verkondigd dat hun raison d’être bestaat in het uitroeien van de "Moskovieten" van de aardbodem. Hun strijd heeft niets te maken met de huidige speciale Russische militaire operatie. Voor hen is het een apocalyptische strijd van het Goede (zij) tegen het Kwade (de Russen).

Als de "integraal-nationalisten" de overhand krijgen over de Oekraïense civiele autoriteiten, bestaat er een ernstig gevaar dat zij doelen in Rusland zullen aanvallen. In dat geval zouden de staten die hen de wapens hebben geleverd die zij zouden gebruiken, automatisch bij de oorlog betrokken zijn. Zij zouden medestrijders worden. Rusland zou het recht hebben hen op hun grondgebied te vergelden.

Dit is een zeer ernstig risico. Volgens de Washington Post [1], gebaseerd op documenten onthuld door Jack Teixeira (Discords Leaks), stelde president Volodymyr Zelensky enkele maanden geleden aan het Pentagon voor om Russische grensdorpen te veroveren, de pijpleiding die Rusland met Hongarije verbindt (een EU-lid, net als Frankrijk en Nederland, die eigenaar zijn van Nord Stream) te saboteren en langeafstandsraketten op Rusland te richten.

Het Westen leverde daarom aanvankelijk wapens die alleen op het Oekraïense slagveld gebruikt kunnen worden: Kleine wapens en aanvalsgeweren. Daarna werd overgeschakeld op kanonnen en pantservoertuigen. Nu gaat het om vliegtuigen. De door Polen en Slowakije geschonken Mig-29’s dateren uit de jaren zeventig. Ze zijn een halve eeuw oud, worden niet meer gebruikt door het Russische leger en maken geen kans in de strijd met moderne vliegtuigen zoals de Sukhoi-35. Maar ze kunnen op Oekraïens grondgebied worden ingezet als ze door effectieve luchtafweer tegen Russische vliegtuigen worden beschermd.

President Zelensky is naar het Verenigd Koninkrijk gekomen om te smeken om F-16’s. De Britse en Nederlandse premiers, Rishi Sunak en Mark Rutte, hebben aangekondigd hieraan te werken. De F-16’s zijn veel modernere toestellen, uit de jaren negentig. De vraag is of ze Russisch grondgebied kunnen binnenvliegen of niet. Om eerlijk te zijn kan niemand deze vraag met zekerheid beantwoorden totdat ze het geprobeerd hebben. De Russische luchtafweer heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt en kan ze mogelijk neerschieten.

Vorige week zijn Mig-29’s gewapend met Frans-Britse SCALP/Storm Shadow raketten erin geslaagd een Su-34, een Su-35 en twee Mi-8 helikopters te vernietigen op een militair vliegveld in Rusland. Het lijkt erop dat het Russische leger niet wist dat deze kruisraketten al aan Oekraïne waren geleverd. Ze dachten niet dat de Oekraïense Mig-29’s ze konden benaderen en schoten ze niet neer. Ze zullen niet nog eens gebruikt worden. Om te beginnen heeft het Russische leger een Oekraïense Patriot luchtafweerbatterij zwaar beschadigd. Dit moet ervoor zorgen dat Moskou’s eigen vliegtuigen de Oekraïense vliegtuigen zonder risico op schade kunnen onderscheppen.

In dit voorbeeld heeft Rusland wettelijk het recht vergeldingsmaatregelen te nemen tegen het Verenigd Koninkrijk voor de levering van de Storm Shadow-raketten. Het is onwaarschijnlijk dat Londen gewaarschuwd was voor deze aanval. Het zou zich ongewild in een staat van oorlog kunnen brengen.

De escalatie ging verder, toen president Joe Biden op de G7 aankondigde dat hij Amerikaanse klanten zou toestaan F-16’s aan Oekraïne te geven of te leveren. Behoedzaam zal Washington ze niet zelf overdragen, om niet het risico te lopen zelf in een oorlog te worden gestort. België, Denemarken, Nederland, Polen of Noorwegen zouden dat op eigen risico kunnen doen.

Het omslagpunt

We bereiken dus het kantelpunt: nog een kleine westerse inspanning en de Oekraïense ’integraal-nationalisten’ zullen de oorlog doen verbreden, met of zonder toestemming van hun sponsors.

Volgens Seymour Hersh [2] heeft Polen het voortouw genomen om Oekraïne te vragen een staakt-het-vuren te accepteren en over vrede te onderhandelen. Zijn stap werd gesteund door vijf andere EU-leden: Tsjechië, Hongarije en de drie Baltische staten.

De Amerikaanse journalist heeft de oorlog in Syrië niet gevolgd. Hij is zich niet bewust van de militaire superioriteit van Rusland en interpreteert dit initiatief als een reactie op het bloedbad in Bakhmut/Artemivsk. De Polen weten dat de Russische Kinjal hypersonische raketten hun doel niet missen en dat ze momenteel niet kunnen worden onderschept. De afgelopen maanden hebben deze Kinzhal methodisch talloze commandocentra en munitiedepots vernietigd. Zij hebben zojuist een Patriot batterij beschadigd. Bij de huidige stand van de krachten is de oorlog verloren voor Oekraïne. Als hij veralgemeend wordt, is hij verloren voor het Westen. De Polen, die tot nu toe graag wilden vechten, realiseerden zich onmiddellijk dat het point of no return is bereikt, waarna ze zouden worden verpulverd.

Missies van goede diensten

Momenteel lopen er twee vredesbemiddelingsmissies: die van de Volksrepubliek China en die van de Afrikaanse Unie.

Beijing publiceerde op 24 februari een twaalfpuntenplan voor vrede in Oekraïne [3]. Beide partijen hebben erkend dat het als basis kan dienen voor een oplossing van het conflict. President Xi Jinping heeft Li Hui aangesteld om te pendelen tussen de hoofdsteden van beide partijen, inclusief bondgenoten. Hij heeft al ontmoetingen gehad met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba, vervolgens met president Zelensky en mogelijk met Duitse functionarissen.

Li Hui is een doorgewinterde diplomaat. Tien jaar lang was hij de Chinese ambassadeur in Moskou. Hij begon zijn ontmoetingen met Oekraïne zorgvuldig met de opmerking dat Oekraïne "geen enkel voorstel zou aanvaarden dat het verlies van zijn grondgebied of de bevriezing van het conflict zou inhouden". Hij weet dat het begrip "verlies van grondgebied" kan veranderen als men bedenkt dat de Oekraïense bevolking multi-etnisch is en dat men het recht op zelfbeschikking van elk van zijn deelstaten erkent.

De andere missie van goede diensten is die van de Afrikaanse Unie. Onder leiding van Zuid-Afrika moeten ook Congo, Egypte, Oeganda, Senegal en Zambia deelnemen. Het is van groot belang dat de Afrikanen laten zien dat zij internationaal een vreedzame rol kunnen spelen en niet langer onderontwikkelde mensen zijn die om noodhulp bedelen. In 2012 hadden zij op soortgelijke wijze een vredesmissie voor Libië opgezet, maar de Navo had hen verboden naar Tripoli te gaan op straffe van vernietiging van hun vliegtuig tijdens de vlucht en het doden van staatshoofden die zich daar waagden.

Hun missie is echter minder goed voorbereid dan die van de Chinezen, aangezien zij geen tekst hebben opgesteld waarin zij hun visie op het conflict en de vrede uiteenzetten. Bovendien stellen de VS alles in het werk om Zuid-Afrika in diskrediet te brengen. Pretoria is samen met Rusland lid van de BRICS. Het zal van 22 tot 24 augustus als gastheer optreden voor de BRICS-top. Maar het is lid van het Internationaal Strafhof, dat onlangs een arrestatiebevel tegen Vladimir Poetin heeft uitgevaardigd. Het zal de Russische president uiteraard niet arresteren tijdens zijn officiële reis en dus in gebreke blijven. Bovendien beschuldigt de Amerikaanse ambassadeur, Reuben Brigety II, Pretoria ervan niet neutraal te zijn en in het geheim wapens aan Rusland te hebben geleverd. Hij beweert dat een Russisch vrachtschip, de Lady R., ze kwam ophalen. Deze schermutselingen verhullen het echte conflict: Zuid-Afrika probeert aan te tonen dat een multipolaire wereld mogelijk is. Het neemt geen standpunt in het Oekraïense conflict in, maar zijn leger werkt samen met het Russische leger om zijn soldaten te trainen. Het laat daarmee zien dat het mogelijk is militair samen te werken en toch politiek onafhankelijk te zijn.