رئیس جمهور ترکیه بمب اتمی می خواهد

« برخی کشورها موشکهای هسته ای دارند، ولی غرب نمی خواهد که، ما، ما بتوانیم آن را در اختیار داشته باشیم. این پذیرفتنی نیست» : این بیانیۀ رئیس جمهور ترکیه اردوغان نشان می دهد که بحران فراتر از تهاجم ترکیۀ به سوریه است.

در ترکیه، طی جنگ سرد، ایالات متحدۀ آمریکا جنگ افزارهای هسته ای علیه اتحاد شوروی مستقر کرده بود. در سال 1962، در توافقات با اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی برای حل بحران موشکهای مستقر در کوبا، کندی رئیس جمهور آمریکا قول داد که جنگ افزارهایش را از ترکیه خارج کند ولی این کار انجام نگرفت.

جنگ سرد خاتمه یافت، ولی تقریباً 50 بمب هسته ای آمریکائی B61 (از همان نوعی که در ایتالیا در پایگاه های آویانو وگدی نیز مستقر شده) در پایگاه انجیرلیک باقی ماند که جملگی به سوی روسیه هدف گیری شده است. به این ترتیب ایالات متحدۀ آمریکا و ترکیه هر دو به یک اندازه منشور منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای را نقض می کنند. هوانوردان ترکیه در چارچوب ناتو برای حمله با بمب های هسته ای از نوع B61 به فرماندهی ایالات متحدۀ آمریکا آموزش دیده اند (مانند هوانوردان ایتالیائی در پایگاه گدی). به زودی، ایالات متحدۀ آمریکا B61-12 را باید در ترکیه (و به همین گونه در ایتالیا و دیگر کشورهای اروپائی) جایگزین B61 کند، که همۀ این بمب های هسته ای نوین نیز روسیه را هدف خواهند گرفت.

با وجود این، در این مدت پس از اینکه ترکیه سامانۀ پدافند هوائی S400 روسی را خریداری کرد، ایالات متحدۀ آمریکا برنامۀ F-35 بُردار اصلی B61-12 برای ترکیه را حذف کرد : یعنی هواپیمای شکاری که ترکیه می بایستی 100 فروند از آن را خریداری کند و شریک تولید کنندۀ آن بود. کاخ سفید اعلام کرد «F-35 نمی تواند با سامانه های S-400 همزیستی داشته باشد زیرا روسیه می تواند با شناسائی قابلیت های هواپیمای شکاری F-35 پدافند هوائی خود را علیه آن تقویت کند.

مسکو با فروش موشکهای ضد هوائی S-400 به آنکارا موفق شد (دست کم در حال حاضر) از استقرار 100 فروند شکاری F-35 آماده برای حملۀ اتمی با بمب های جدید هسته ای B61-12 آمریکائی جلوگیری کند.

بنظر می رسد بین گزینشهائی که واشنگتن مد نظر دارد، بمب های هسته ای ایالات متحدۀ آمریکا بجای ترکیه به کشور مطمئن تر دیگری فرستاده شود. به گفتۀ پژوهشنامۀ دانشمندان هسته ای (Bulletin des Scientifiques Atomiques) (ایالات متحدۀ آمریکا)، مرجع رسمی در این زمینه، « پایگاه هوائی آویانو می تواند بهترین گزینش اروپائی از دیدگاه سیاسی باشد، ولی در آنجا احتمالاً فضای کافی برای کل جنگ افزارهای هسته ای انجیرلیک وجود ندارد». ولی این فضا می تواند تأمین شود، زیرا ساخت و سازهائی در آویانو آغاز شده و [در آیندۀ نزدیک] می تواند بمب های هسته ای B61-12 را دریافت کند.

در چنین چشم اندازی ست که بیانیۀ اردوغان با پافشاری روی حضور تهدید کنندۀ انبار هسته ای اسرائیل مطرح شده و نیّت ترکیه برای کسب جنگ افزار هسته ای مستقل خود را اعلام داشته است. طرحی نه چندان سهل ولی تحقق ناپذیر نیست. ترکیه فن آوریهای نظامی پیشرفته در اختیار دارد که شرکتهای ایتالیائی به ترکیه منتقل کرده اند به ویژه شرکت لئوناردو Leonardo . ترکیه دارای انبار اورانیوم است، و در زمینۀ رآکتورهای پژوهشی که به ویژه ایالت متحدۀ آمریکا به این کشور تحویل داده تجربه دارد. ترکیه با خرید چند رآکتور از روسیه، ژاپن، فرانسه و چین ساخت صنعت الکترونیک هسته ای خود را راه اندازی کرده و به گفتۀ برخی منابع، احتمالاً تا کنون از « بازار سیاه هسته ای » سانتریفوژهائی برای غنی سازی اورانیوم نیز خریده است.

سخنان اروغان مبنی بر اینکه ترکیه می خواهد به قدرت هسته ای تبدیل شود، از سوی برخی به مثابه بازی ساده برای بالا بردن قیمت و کسب وزن بیشتر در ناتو تلقی شده که نباید دست کم گرفته شود. این موضوع آنچه را که معمولاً رسانه ها پنهان نگهمی دارند آشکار می کند : این واقعیت که در وضعیت متزلزلی که سیاستهای جنگی تحریک می کنند، نقش بیش از پیش مهم به دارندۀ جنگ افزار هسته ای تعلق دارد و در عین حال کشوری را که فاقد چنین جنگ افزاری ست به کسب آن سوق می دهد.