پس از عراق کدام هدف ؟

وقتی فرستادۀ ویژۀ ریاست جمهوری سوریه، خانم بثینه شعبان در مسکو به سر می برد، وزیر امور خارجۀ نروژ او را برای شرکت در یک گردهمآئی بین المللی دعوت کرد. نام خانم شعبان نیز مانند بیش از 170 مقام مسئول سوری، در فهرست شخصیت هائی به ثبت رسیده است که مشمول جرائم غربی بوده و به ویژه حق مسافرت ندارند.

بثینه شعبان بی آن که به سوریه بازگردد، مستقیما به اسلو رفت. در آنجا، 18 و 19 ژوئن با رئیس جمهور سابق ایالات متحده جیمی کارترJimmy Carter، با شمارۀ 2 کنونی سازمان ملل متحد دیپلمات آمریکائی جفری فیلتمند Jeffrey Feltman، و با رئیس کابینۀ رئیس جمهور ایران شیخ حسن روحانی ملاقات کرد.

در نتیجه می توانیم بپرسیم که چرا نروژ، دولت عضو ناتو چنین ابتکاری را به کار بست ؟ ایالات متحده چه پیغامی می خواست بفرستد ؟ دربارۀ چه موضوعی می خواست با سوریه گفتگو کند ؟

هیچ یک از طرفین هیچ مطلبی دربارۀ این گفتگوها مطرح نکرده اند و سایت انترنتی گردهمآئی بین المللی اسلو نیز به شکل ناامید کننده ای خاموش مانده است.

بودجۀ عملیات فرادریائی ایالات متحده

چند روز بعد، 25 ژوئن، رئیس جمهور اوباما بودجۀ 2015 خود را برای عملیات فرادریائی دیپلماتیک و نظامی (Overseas Contingency Operations – OCO) به کنگره معرفی کرد. از 65،8 میلیارد دلار، 5 میلیارد به ایجاد صندوق همکاری با ضد تروریسم اختصاص دارد که پیش از این رئیس جمهور در سخنرانی خود در وست پوینت West Point روز 28 می اعلام کرده بود [1].

بر اساس بیانیۀ کاخ سفید، مدیریت 4 میلیارد دلار به عهدۀ پنتاگون و یک میلیارد دلار نیز در اختیار وزارت امور خارجه قرار خواهد گرفت.

– 3 میلیارد دلار هم زمان برای تشکل نیروهای ضد تروریست محلی، مبارزه علیه ایدئولوژی نژادپرستانه، مبارزه علیه تأمین مالی تروریسم، و ارتقاء شیوۀ حکومتی « دموکراتیک ».

– 1،5 میلیارد دلار برای پیشگیری از گسترش جنگ سوریه به کشورهای همسایه، و ایجاد تشکلات امنیتی برای مسدود کردن مرزها و کمک به پناهندگان.

– 0،5 میلیارد دلار برای «متشکل و مجهز کردن مخالفان مسلح سوریه به تجهیزات کنترل برای کمک رسانی به مردم سوریه، ایجاد ثبات در مناطق زیر کنترل مخالفان، تسهیل تدارکات برای خدمات اساسی، مبارزه علیه تهدید تروریسم، و مساعد ساختن زمینه برای حل بحران از طریق گفتگو.

– و سرانجام 0،5 میلیارد برای مقابله با بحران های تازه حفظ خواهد شد.

در بیانیۀ کاخ سفید، « ایحاد ثبات در مناطق زیر کنترل مخالفان » را به چه معنائی باید درک کنیم ؟ مطمئنا نمی توانیم به ایجاد دولت هائی تلقی کنیم که در حالت جنینی به سر می برند، زیرا خیلی کوچک و نا منسجم هستند. احتمالا این جمله را باید به معنای ایجاد مناطق امنیتی برای اسرائیل اراده کنیم. نخستین منطقه در مرز اسرائیل و سوریه و دومی در مرز ترکیه وسوریه، به شکلی که در صورت جنگ دمشق در وضعیت گازانبری قرار بگیرد. این مناطق به « عناصر کنترل شدۀ مخالفان مسلح سوریه» سپرده خواهد شد، این جمله تأیید می کند که پشتیبانی واشینگتن از مزدوران مسلح به هدف سرنگونی سازی رژیم سوریه انجام نمی گیرد، بلکه تنها برای حفاظت از اشغالگران یهودی در فلسطین است.

این تاکتیک را باید در پیوند با بیانیۀ رئیس جمهور اوباما، روز 20 ژوئن در شوی بامدادی تلویزیون آمریکا مد نظر قرار دهیم : « من فکر می کنم نظریه ای که می گوید در سوریه نیروی میانه روئی وجود دارد که می تواند رژیم بشار اسد را سرنگون کند، در واقع حقیقت ندارد، و شما این موضوع را می دانید، ما خیلی وقت صرف کردیم و کوشیدیم که با مخالفان میانه رو در سوریه کار کنیم (...) این نظریه که مخالفان میانه رو در وضعیتی هستند که می توانند یک باره نه تنها اسد را سرنگون کنند، بلکه می توانند قاطعانه جهاد طلبان نیز از بین ببرند، و با قابلیتی که دارد گویا تنها کافی خواهد بود برایشان چند تا اسلحه بفرستیم...این نظریه چیزی فراتر از یک فانتسم نیست و فکر می کنم که بسیار مهم است که مردم آمریکا بدانند – ولی شاید برای واشینگتن و رسانه ها درک این موضوع خیلی بیشتر اهمیت داشته باشد.» [2]

واشینگتن در معرض محکومیت در دیوان بین المللی دادگستری

اگر کنگره این طرح را تأیید کند، کمک ایالات متحده به جهاد طلبان سوریه از یک طرح سرّی سیا به یک طرح وسیع دولتی پنتاگون انتقال خواهد یافت.

ولی چنین انتقالی یکی از اصول حقوق بین الملل را نقض می کندو این اصل می گوید که هر گونه کمک مالی و نظامی به مخالفان در یک کشور دیگر، به ویژه برای تقسیم آن به دو دولت، اکیدا ممنوع است.

تنها به دلیل خیلی سادۀ و به صرف اعلام چنین طرحی، حتی اگر کنگره آن را نپذیرفته باشد، تهدید علیه سوریه تلقی می شود و در نتیجه خیلی به روشنی ناقض حقوق بین الملل است. و هیچ تردیدی نیز وجود ندارد که سوریه چنان که بخواهد و به دیوان بین المللی دادگستری (دادگاه جهانی) شکایت ببرد، می تواند ایلات متحده را محکوم کند، یعنی در دادگاه داخلی ایالات متحده. چنانکه می دانیم، سال 1984، نیکاراگوئه علیه ایالات متحده به دلیل پشتیبانی از مزدوران مسلح شکایت کرد. البته برای تصمیم دادگاه باید یک تا دو سال منتظر ماند.

در نتیجه نباید از دبیر اوّل سازمان ملل متحد بان کی-مون ترسو شگفت زده شویم که در تریبون آزاد سوریه را به خیلی چیزها متهم می کند، ولی با این وجود، در جائی از نوشته هایش چرخشی روی می دهد و می گوید «کمال بی مسئولیتی از سوی قدرت های بزرگ است که همچنان از گروه هائی که دست به خشونت می زنند و ناقض آشکار حقوق بشر و حقوق بین الملل هستند پشتیبانی به عمل می آورند. من قاطعانه از شورای امنیت خواسته ام که از ارسال سلاح جلوگیری کنند. » [3]

مطمئنا، واشینگتن تنها پس از کسب توافق خانم بثینه شعبان که از ایالات متحده شکایت نخواهد کرد، به فراخوان بان کی-مون متعهد شد. ولی این توافق با چه چیزی مبادله خواهد شد ؟ روشن است که اگر چه انتقادات ایالات متحده متوجه سوریه می باشد، ولی امروز هدف واقعی چیز دیگری و در جای دیگری واقع شده است — و تنها عراق نیست که در هدف قرار گرفته.

تداوم بی ثبات سازی عراق

پیشروی امارات اسلامی در شام و عراق («داعش») در عراق ادامه دارد. در مورد رویدادهای اخیر در عراق، واشینگتن شگفت زده و گوئی که غافلگیر شده، ظاهرا خود را مدافع تمامیت عراق جلوه می دهد، ولی در واقع مخفیانه جهاد طلبان را به کمک فرانسه و عربستان سعودی سازماندهی می کند. [4]

قصۀ گروهک تروریست که طی دو روز یک سوم کشور بزرگی مثل عراق را تسخیر کرده، کمی ناباورانه بنظر می رسد، و علاوه بر این رسانه های ناتو و شورای همکاری خلیج اطمینان داده اند که از این پس مردم سنی مذهب به امارات اسلامی در شام و عراق پیوسته اند. در نتیجه، با چنین گزارشاتی از وضعیت عراق، باید بپذیریم یک میلیون و دویست هزار پناهندۀ سنی و مسیحی که از جلوی پیشروی های جهاد طلبان گریخته اند رویداد مهمی نبوده، و می بینیم که در این چشم انداز تحریف شده، تدارکات واشینگتن برای حمله استتار شده است.

همانگونه که پیشبینی شده بود، ایالات متحدۀ آمریکا تأیید کرده است که با پیاده نظام و یگان های زمینی در عراق مداخله نخواهد کرد و علاوه بر این دولت هائی را که به دولت فدرال عراق و نوری مالکی کمک کنند تهدید کرد. بر این اساس، وقتی مالکی از سوریه که بخاطر بمباران مواضع داعش وارد خاک عراق شده بود، سپاسگذاری کرد، جان کری با درهم کشیدن ابروانش اعلام کرد : « ما به روشنی به تمام کشورهای منطقه اعلام کردیم که نیازی به حادثه آفرینی نداریم زیرا تنش بین گروه ها به اندازۀ کافی حاد هست » [5]

رئیس جمهور اوباما در کمال بزرگواری برای گسیل 300 نظامی تنها برای حفاظت از ساختمان های ایالات متحده در عراق موافقت کرد، و دولت نوری مالکی را در مقابل سرنوشتش تنها گذاشت. در نتیجه، نخست وزیر عراق در حالت تشویش به جستجوی هم پیمانان جدید برآمده است. بجای آن که بی هوده منتظر اف 16 های آمریکائی بماند، از بلاروسی و روسیه تعدادی بمب افکن خریداری کرده است (مترجم : به گزارش روزنامۀ انترنتی پاریزین Parisien 29/06.2014 . « 10 هواپیماهای روسی SU-25 بوده به بهای 368 میلیون یورو- 500 میلیون دلار». کشور عراق در دوران صدام حسین نیز از این نوع هواپیماهای پشتیبانی در اختیار داشت، سال 1991 هفت فروند سوخوی 25 اس همراه با هواپیماهای دیگر به ایران پناهنده شدند).

ایران نیز سلاح و مشاوران نظامی خود را تنها برای کمک به شیعیان عراق فرستاده است، ولی سرباز گسیل نکرده است. بی گمان توافقی ضمنی بین واشینگتن و تهران برای فروپاشی عراق صورت گرفته است. خیلی مایل هستیم بدانیم که سفیر آمریکا جفری فیلدمن Jeffrey Feltman و رئیس کابینۀ رئیس جمهور حسن روحانی چه چیزی به فرستادۀ ویژۀ رئیس جمهور بشار اسد، خانم بثینه شعبان گفته اند.

حد اکثر می توانیم نتیجه بگیریم که ایران و سوریه منفعل ماندشان و یا کمک به طرح ایالات متحده را با شرط حفظ دالان ارتباطاتی بین دو کشور معامله کرده اند که در حال حاضر توسط امارات اسلامی در شام و عراق قطع شده است.

به هر صورت، طرح بازسازی «خاورمیانۀ بزرگ» با وجود تلاش های شکست خوردۀ سال 2003 و 2007، در عراق امروز سر آغاز عینی خود را جستجو می کند.

به یک عبارت کلی، باید دانست که تجزیۀ یک کشور یک روزه امکان پذیر نمی شود، و دست کم به یک دهه آشوب از پیش سازماندهی شده نیازمند است. ترک ها که بازندۀ این رویدادها هستند، نچیروان ادریس بارزانی را در آنکارا ملاقات کردند. نخست وزیر دولت محلی کردستان عراق به آنها اطمینان داد که کردستان فرایند استقلال را می پیماید و هرگز کرکوک را به دولت فدرال بغداد بازپس نخواهد داد، و قول داد که کردهای ترکیه را به شورش تشویق نخواهد کرد.

در نتیجه، آنکارا فعلا مهلت خواهد داشت، حتی اگر منطق رویدادها به شکل اجتناب ناپذیری در سال های آینده موجب بحران حادی در ترکیه بشود. دولت رجب طیب اردوغان مجبور شد مرز خود را با سوریه ببندد، و فورا پشتیبانی هایش را از مزدوران مسلح خارجی متوقف کرد. در حالی که ترکیه طی سه سال گذشته به این تروریست ها اسلحه می داد و تدارکات پشت جبهۀ آنها را تأمین می کرد. در حال حاضر اردوغان بیم دارد که نه تنها کردها خیلی به سرعت دست به قیام بزنند، بلکه می ترسد که ارتش ترکیه از این فرصت برای سرنگون کردن او استفاده کند.

پیوستن افسران و سربازان قدیمی گارد ریاست جمهوری صدام حسین به امارات اسلامی در شام و عراق تمام داده های تحلیلی ما را تحت تأثیر قرار می دهد. این افراد با نیّت انتقام از دولت مالکی که آنها را بر کنار کرده بود، به چنین اتحادی تن داده اند. مسئولیت چنین وضعیتی را در عین حال به عهدۀ ایالات متحده، ایران و عربستان سعودی می دانستند. به همان شکلی که رهبرشان صدام حسین با واشینگتن کار می کرد، آنها نیز امروز برای همکاری با همان شریک قدیمی هیچ مشکلی ندارند. این گروه می دانند که بلند پروازی ایران تنها به جمعیت شیعه مذهب عراق محصور می شود، و خشم انتقامشان را متوجه عربستان سعودی خواهند کرد.

سعودی ها هدف آینده

در چنین چشم اندازی، واشینگتن براین باور است که زمان آن فرا رسیده تا رژیم سلطنتی سعودی را منطبق بر طرح لوران موراویک تحول ببخشد. سال 2002، لوران موراویک استراتژ فرانسوی طرح خود را برای پنتاگون در سه جمله خلاصه کرد :

« عراق محور تاکتیک است. عربستان سعودی محور استراتژیک. مصر پاداش خواهد بود » [6]. به عبارت دیگر، سعودی ها تنها از ناحیۀ عراق می توانند سرنگون شوند، و آن کسی که موجب سقوط آنها بشود، مصر ا در چنگ خود خواهد داشت.

رژیم سلطنتی با آگاهی به وضعیت خود به عنوان هدف آینده، منازعات درونی خاندان سلطنتی را کنار گذاشته اند و برای دفاع از منافع مشترک خودشان متحد شده اند. شاه عبدالله که مدت طولانی برای استراحت به مراکش رفته بود، به ریاض بازگشت و بین راه در قاهره توقف کرد. با توجه به این امر که نمی توانست حرکت کند، ژنرال سیسی را در هواپیمای خود ملاقات کرد [7]. شاه عبدالله به او گفته بود که ایالات متحده به این زودی ها نمی تواند خانوادۀ سلطنتی را برکنار کند. و برای تفهیم ادعای خود به او اطمینان داده بود که امارات اسلامی در شام و عراق زیر کنترل رژیم سلطنتی عربستان سعودی است. به همین علت، او تصمیم گرفت که شاهزاده بندر بن سلطان را به خدمت فرا بخواند که در هواپیما نیز همراه او بود.

از سال 2001 و پس از مرگ واقعی اسامه بن لادن (که در همین سال 2001 روی داد)، شاهزاده بندر رئیس جنبش جهاد طلبان در سطح بین المللی بود (مترجم : دست پروردۀ کمپانی بلاک واترBlackwater). این ارباب بزرگ جنگ مخفیانه با توجه به شکست تلاش هایش برای سرنگونی بشار اسد، و اختلافاتی که با ایالات متحده طی بحران سلاح شیمیائی در سوریه پیدا کرد، به درخواست جان کری برکنار شد. بازگشت شاهزاده بندر کارت اصلی سعودی تلقی می شود : تا وقتی که او در مسند کار باشد، واشینگتن نمی تواند جهاد طلبان را برای حمله به رژیم سلطنتی سعودی بفرستد.

با عصبانیت، وزیر امور خارجه جان کری سرزده به قاهره رفت تا به رئیس جمهور عبدالفتاح سیسی هشدار دهد که تمام تخم مرغ هایش را در یک سبد نگذارد. در واقع رژیم نظامی مصر کاملا به کمک های سعودی ها وابسته شده است. جان کری 572 میلیون دلار (یک سوم کمک های رایج به مصر که از دوران کودتا توقیف شده بود) را آزاد کرد و تحویل فوری 10 هلیکوپتر آپاچ را اعلام کرد که از مدتها پیش برای ثبات جولان وعده داده بود (یعنی برای تضمین امنیت اسرائیل).

جان کری با سفرهای تدارکاتی اش برای بی ثبات سازی عربستان سعودی، روز 25 ژوئن به گردهمآئی ناتو در بروکسل پیوست. او در این گردهمآئی تأکید داشت که وضعیت عراق ما را مجبور می کند که « جمع آوری اطلاعات را از زاویۀ استراتژیک انجام دهیم، تدارکات اولیه، پاسخ، مهلت واکنش، نوع پاسخ »، به عبارت دیگر « آمادگی عملیاتی » جملگی در دستور روز گردهمآئی در کشور ولز، طی 4 و 5 سپتامبر قرار خواهد گرفت.

در فردای آن روز، 26 ژوئن، وزیر امور خارجۀ ایالات متحده با هم قطاران خود از عربستان سعودی، امارات عربی و اردن در پاریس گردهمآئی داشت. به گزارش آسوشیتد پرس، واشینگتن امیدوار است که عربستان سعودی و اردن از قبایل بیابانگرد مرز نشین برای حمل اسلحه و پول برای پشتیبانی از سنی های عراق استفاده کنند (یعنی کمک به امارات اسلامی در شام و عراق — «داعش»).

روز 27 ژوئن، جان کری به عربستان سعودی رفت و در آنجا گویا با رئیس اتحادیۀ ملی سوریه، احمد جربا (مترجم : موادر مخدر فروش قدیمی) ملاقات کرده است که مثل شاه عبدالله به قبیلۀ صحرا نشین شمّر تعلق دارد که در عراق نیز جابجا می شوند و «اپوزیسیون میانه روی سوریه» می تواند به شکل نظامی به ثبات عراق یاری رساند [8].

نمی دانیم چگونه ممکن است و باید از خودمان بپرسیم که این افراد و یا گروهی که با وجود تمام کمک ها قادر به سرنگون سازی رژیم سوریه نبودند، حالا چکونه می توانند نقش نظامی در عراق به عهده بگیرند، و چرا احمد جربا که با امارات اسلامی در شام و عراق مناسبات نزدیک دارد، از این پس با آنها وارد جنگ خواهد شد؟

دفاع سعودی

پیش از استقبال به عمل آوردن از جان کری، شاه عبدالله تصمیم گرفت « تمام اقدامات ضروری برای حفاظت از دست آوردهای ملی و سرزمین خود را به عمل بیاورد و امنیت و ثبات مردم سعودی را تضمین کند (...) چنین اقداماتی به هدف پیشگیری از حملات سازمان های تروریستی صورت گرفت که به شکل احتمالی می تواند برای امنیت کشور مخاطره آمیز باشند.» [9]

در همین راستا، شاه عبدالله تصمیم گرفت که مدیریت پروندۀ عراق...را به شاهزاده بندر بن سلطان بسپارد که پیش از این روز 15 آوریل به درخواست جان کری، به دلیل شکست هایش در سرنگون سازی بشار اسد و خصومت ناگهانی اش علیه دولت اوباما برکنار شده بود.

ریاض حاضر است برای تجزیۀ عراق به واشینگتن کمک کند، ولی حاضر نیست که این روند به عربستان سعودی سرایت کند. با درک پیغام، «دولت موقت» سوریه — که توسط اتحادیۀ ملی ایحاد شده — ژنرال عبدالاله بشیر از تمام مسئولیت هایش در مرکز فرماندهی خود برکنار خواهد شد. ...500 میلیون دلار مستقیما به امارات اسلامی در عراق و شام تحویل داده می شود.