Israëlisch-Libanese overeenkomst voor exploitatie van gas uit de Middellandse Zee

Driekwart eeuw na de oprichting van de staat Israël zijn de grenzen ervan nog steeds niet vastgelegd. De via de Verenigde Naties ondertekende overeenkomst om de grenzen tussen haar maritieme domein en dat van Libanon vast te stellen is dus historisch.

De ontdekking van gasvoorraden in het oostelijk deel van de Middellandse Zee in 2011 heeft zoveel belangstelling gewekt dat bij alle betrokken staten de wens is ontstaan om hun geschillen op te lossen, althans wat hun maritieme domein betreft. In 2018 bereikten Cyprus, Griekenland, Italië en Israël een akkoord over de gezamenlijke aanleg van een gaspijpleiding naar Europa. Egypte, Palestina, Libanon, Syrië en Turkije maakten officieel geen deel uit van deze overeenkomst.

– Egypte heeft echter een parallelle overeenkomst met Israël gesloten waarbij zijn gasveld wordt geëxploiteerd door Israël, dat een deel van het gewonnen gas naar Egypte exporteert via het bedrijf East Gas, waarvan de Egyptische geheime dienst de meerderheidsaandeelhouder is.

– Aangezien Palestina de facto in tweeën is gedeeld, en het aardgasveld voor de kust ligt, is Hamas er verantwoordelijk voor. Vervolgens werd via Qatar een geheime overeenkomst gesloten met Hamas. De Israëli’s exploiteren het gas, geven een deel ervan aan Qatar, dat de Palestijnse ambtenaren in de Gazastrook betaalt.

– In Libanon is het leger verantwoordelijk sinds president Emile Lahoud een Frans militair schip dat zonder toestemming de Libanese zeebodem aan het verkennen was, eruit gooide. Maar de hardnekkige houding van het leger blokkeerde elke voortgang. In 2020 ging president Michel Aoun er soepeler mee om en zag hij een complex maar mogelijk akkoord.

– Syrië, in oorlog met door het Westen gesteunde jihadisten, werd door iedereen buitengesloten.

– De zeegrenzen van Griekenland en Turkije zijn nog steeds niet vastgesteld. Op het eerste gezicht is Turkije niet betrokken bij het ontdekte gasveld, maar het bezet wel Noord-Cyprus. De Europeanen en Israëli’s hebben daarom besloten om van hun overeenkomst af te zien.

Toen president Joe Biden in het Witte Huis kwam, gaf hij de Straussianen de leiding over internationale kwesties en met name energiezaken. De Israëlisch-Amerikaanse Amos Hochstein, een specialist in vloeibaar gas die dezelfde rol had gespeeld bij president Barack Obama, kreeg de leiding over deze kwesties. Hij was bevriend met de Straussiaan Paul Wolfowitz, met wie hij de oliebelangen van dictator Teodoro Obiang Nguema in Equatoriaal-Guinea verdedigde. Hij kent het Midden-Oosten goed, want hij onderhandelde in 2014 over de overeenkomst tussen Israël en Jordanië voor het offshore gas van de Tamar. Hij ontwierp ook het embargo op Iraanse olie. Tijdens de Syrische oorlog heeft hij Amerikaanse troepen gedirigeerd om de vrachtwagentransporten waarmee de familie Erdoğan Daesh-olie verhandelde, te faciliteren, en heeft hij de Amerikaanse bombardementen geleid om de weinige vrachtwagens die naar Damascus werden omgeleid, te vernietigen. Hochstein is een zeer innemend persoon, maar dient de Amerikaanse imperialistische agenda met het grootste cynisme.

Amerikanen hebben van hem gehoord in verband met de schandalen van de familie Biden: Hochstein, die werkte voor toenmalig vicepresident Joe Biden, werd benoemd tot directeur van Naftogaz, het grootste gasbedrijf van Oekraïne, kort voordat Hunter Biden directeur werd van Burisma, het op één na grootste gasbedrijf van Oekraïne. Toen president Donald Trump de plunderingen ontdekte en probeerde een onderzoek in te stellen, beschermde Hochstein de zoon van zijn voormalige baas.

De huidige context van Amerikaanse sancties tegen drie belangrijke koolwaterstofexporterende landen, Iran, Venezuela en de Russische Federatie, maakt de kwestie van het mediterrane gas tot een prioriteit.

De verkiezing van de tandem Naftali Bennett-Yair Lapid in Israël wijzigt de situatie ingrijpend. Deze twee politieke leiders hebben namelijk de wil om van Israël een staat te maken zoals de andere en dus te breken met de imperialistische politiek van Benjamin Netanyhu en de revisionistische zionisten. De Libanese president Michel Aoun, die er tijdens zijn mandaat in is geslaagd zich met Syrië te verzoenen, maar op alle andere gebieden heeft gefaald, heeft zich ten doel gesteld het offshore gas te exploiteren vóór het einde van zijn mandaat op 31 oktober.

Het bereikte akkoord is origineel. In het besef dat de gasvelden niet samenvallen met één van de grenzen die zouden kunnen worden opgeëist, zijn zowel de Israëlische als de Libanese partij overeengekomen de grenzen op zee te onderscheiden van die onder zee. Eén gasveld, Karish, is van Israël en een ander, Qana, van Libanon. Maar aangezien het Libanese veld onder de zee het Israëlische gebied aan de zee raakt, zal een deel van het gewonnen gas naar Israël gaan. Waar het lastig wordt, is dat de twee landen in oorlog zijn en daarom geen rechtstreekse overeenkomst kunnen sluiten. Maar dat is geen probleem! Het Franse Total zal het Libanese veld exploiteren. Dit bedrijf zal een deel, niet van het gas, maar van de winst aan Israël betalen. Omdat Total Frans is, mengde Parijs zich natuurlijk in het verhaal met zijn eigen eisen. Vandaar de aanwezigheid van de Franse ambassadeur bij de ondertekening.

Israël, handelend als het is, probeerde verschillende keren een ongelijke deal te krijgen, desnoods door enkele Libanese ambtenaren om te kopen. Hezbollah stelde zich vervolgens op in de buurt van een Israëlisch platform en kondigde aan dat het niet zou kunnen werken zolang er geen definitieve overeenkomst was ondertekend. Tel Aviv ontving de boodschap goed, stopte haar pogingen tot corruptie en zag af van de exploitatie van haar eigen gasveld.

Wat restte was het ondertekenen van de overeenkomst, wetende dat de twee partijen weigeren handen te schudden. Onder auspiciën van de United Nations Interim Force in Lebanon (UNIFIL) werd een ceremonie georganiseerd. De Israëlische en Libanese delegaties kwamen om de beurt een document ondertekenen in Naqoura, in het UNIFIL-hoofdkwartier, dat door de VN in New York werd doorgezonden en geregistreerd.

Hun premier Yair Lapid zei tegen de Israëli’s: "Libanon heeft de staat Israël erkend in de overeenkomst over de afbakening van de zeegrens tussen beide landen. Dit is een politieke prestatie, het gebeurt niet elke dag dat een vijandelijke staat de staat Israël in een schriftelijke overeenkomst erkent, en dit ten overstaan van de hele internationale gemeenschap". Dit is een enigszins buitensporige interpretatie en Sayyed Nasrallah, de secretaris-generaal van Hezbollah, antwoordde: "President Michel Aoun heeft geen internationaal verdrag ondertekend. Het is dus geen erkenning van Israël (...) Het proces dat tot de ondertekening van de overeenkomst heeft geleid en de vorm van deze overeenkomst bevestigen dat elk gesprek over normalisatie ongegrond is. (...) De onderhandelingen waren indirect en de delegaties kwamen niet bijeen".

Vanuit het standpunt van Lapid, die probeert zijn land te dekoloniseren - d.w.z. het koloniale karakter van Israël te verwijderen - is dit een stap in de richting van normalisatie. Vanuit het oogpunt van Nasrallah, die voor de ondertekening van deze verbintenis geen goedkeuring van het Libanese parlement nodig had, is het formeel geen Verdrag, maar een reeks wederzijdse verbintenissen... met de waarde van een Verdrag. Kortom, elke partij behoudt haar eigen positie, maar is wat betreft haar principes meegaand in het belang van allen.