Οι Δυτικοί δεν έχουν καταλάβει τον τρόπο με τον οποίο οι κινεζικές αρχές ανταποκρίθηκαν στην επιδημία Covid-19. Αγνοούν επίσης τις αποτυχίες της επιδημίας SARS, τις σχέσεις ισχύος στην εξουσία στην κινεζική κουλτούρα και το πολιτικό σχέδιο του προέδρου Xi. Ωστόσο, γοητεύονται από τον υποδειγματικό τρόπο με τον οποίο το Πεκίνο αντέδρασε στην επιδημία.
Όταν η πρώτη επιδημία κορωνοϊού έπληξε την Κίνα, ήτοι ο SARS το 2003, η τοπική κυβέρνηση της Γκουανγκντόνγκ (πρώην Καντόνα) προσπάθησε να καλύψει την υπόθεση. Το Κομμουνιστικό Κόμμα υποστήριξε αυτήν την άρνηση μέχρι να καταστεί αδύνατο να συνεχιστεί. Μόνο τότε ο πρόεδρος Χου Τζιντάο πήρε τα πράγματα στα χέρια του. Τριάντα χιλιάδες άτομα τέθηκαν σε καραντίνα και η επιδημία ξεπεράστηκε σε δύο μήνες [1].
Ο Χου Τζιντάο, ο οποίος έπρεπε να διαχειριστεί τις απίστευτες οικονομικές ανισότητες στη χώρα του, δεν κατάφερε ποτέ να ελέγξει τις τοπικές αρχές. Σε αυτό το ζήτημα, έδειξε την αδυναμία του ακολουθώντας την κυβέρνηση της Γκουανγκντόνγκ για μεγάλο χρονικό διάστημα με τον κίνδυνο να εξαπλωθεί η επιδημία σε όλη τη χώρα. Περαιτέρω, θεώρησε αποκλειστικά ότι αφορούσε μόνο την Κίνα , φοβούμενος ότι αν προειδοποιούσε τον Π.Ο.Υ. η Κίνα θα απομονωνόταν από την διεθνή αγορά [2].
Η Κίνα ήταν ακόμα στην περίοδο ανάκαμψης της. Δεν σκαφτόταν τον κόσμο σε παγκοσμιοποιημένους όρους και δεν προβαλλόταν πέρα από τα σύνορά της.
Έτσι, όταν εμφανίστηκε ένας νέος κορωνοϊός στο Γουχάν το 2020, η κινεζική κοινή γνώμη παρατήρησε τον πρόεδρο Χι Τζίνπινγκ ενθυμούμενη τα λάθη του προκατόχου του, Χου Τζιντάο, ο οποίος είχε παρασυρθεί από τη διαφθορά. Οι κάτοικοι του Χουμπέι, βλέποντας ότι οι περιφερειακές αρχές ασκούσαν την ίδια πολιτική με εκείνη της Γκουανγκντόνγκ δεκαεπτά χρόνια νωρίτερα, αναρωτήθηκαν εάν «ο Ουρανός δεν θα απέσυρε την εντολή του» από τον πρόεδρο Χι Τζίνπινγκ όπως το είχε κάνει με τον πρόεδρο Χου Τζιντάο [3].
Η κινεζική πολιτική κουλτούρα διαμορφώθηκε τον 11ο αιώνα π.Χ. με τον αυτοκράτορα Ζου. Οι Κινέζοι δεν θεώρησαν ποτέ τους ηγέτες τους Θεούς, ούτε πίστευαν ότι είχαν θεϊκή εντολή. Αντίθετα, πίστευαν ότι οι ηγέτες τους, ανεξάρτητα με τον τρόπο με τον οποίο ήρθαν στην εξουσία, δεν θα μπορούσαν να παραμείνουν σ αυτήν χωρίς την θεία «εντολή» την οποίαν οι θεοί ακύρωναν αν δεν ήταν « ενάρετοι ».
Ο Χι Τζίνπινγκ , ο οποίος έχει ήδη εδραιώσει την εξουσία του με την καταπολέμηση της διαφθοράς, δεν αποδέχτηκε την σιωπή της τοπικής κυβέρνησης του Hubei, αλλά πήρε αμέσως τα πράγματα στα χέρια του.
Στη Δύση, η Δύναμη ανήκε είτε στον πιο πειστικό (Αθήνα), είτε στον ισχυρότερο (Ρώμη). Όχι όμως στην Κίνα. Την εποχή του Αυτοκράτορα Ζου, η χώρα μετρούσε χιλιάδες ανεξάρτητες περιοχές. Ο ίδιος δεν ήταν παρά μόνο ένας μικρός φεουδάρχης μεταξύ πολλών άλλων συχνά πολύ πιο ισχυροί από τον ίδιο. Έτσι έκτισε την αυτοκρατορία του φροντίζοντας να ικανοποιεί τα συμφέροντα του καθενός από τους τοπικούς άρχοντες. Εάν παραμελούσε τα συμφέροντα ενός από εκείνους, ο τελευταίος θα μπορούσε να στραφεί εναντίον του.
Το αντάλλαγμα αυτού του συστήματος είναι προφανώς μια αδίστακτη αυστηρότητα.
Σήμερα, ο πρόεδρος Χι Τζίνπινγκ , με επικεφαλής ένα δισεκατομμύριο τετρακόσια εκατομμύρια πολίτες, σκοπεύει να οργανώσει τις διεθνείς σχέσεις με την ίδια αρχή. Πρέπει να σέβεται τα συμφέροντα όλων των εταίρων του, χωρίς εξαίρεση. Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, αφιερώνει τον ίδιο χρόνο και την ίδια προσοχή σε ένα μικρό πριγκηπάτο όσο και σε ένα μεγάλο κράτος. Οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να καταλάβουν, τι πήγε να κάνει δύο ημέρες στο Μονακό πριν συναντήσει τον πρόεδρο Μακρόν και την καγκελάριο Μέρκελ. Απλώς ακολούθησε τις αρχές του αυτοκράτορα Ζου. Παντού, διασφαλίζει ότι οι συμφωνίες που υπογράφει είναι "win-win", δηλαδή ότι φέρνουν κάτι, ακόμη και συμβολικό, στους δύο υπογράφοντες. Κατά συνέπεια, ανακοίνωσε ότι ήθελε να δημιουργήσει αρμονικές διεθνείς σχέσεις για όλη την ανθρωπότητα «κάτω από την ίδια στέγη» (Tianxia) [4].
Συνειδητοποιεί ότι αυτή η φιλοδοξία έχει κάποια τιμή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προειδοποίησε επίσημα τον ΠΟΥ για την επιδημία (ο οποίος είχε ήδη ειδοποιηθεί μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από την Ταϊβάν) και επέβαλε κυρώσεις στις αρχές του Χουμπέι επειδή είχαν περιφρονήσει την υγεία των άλλων Κινέζων και του κόσμου. Επίσης, επέβαλε κυρώσεις στα 55 εκατομμύρια κατοίκους (3% του κινεζικού πληθυσμού) της επαρχίας οι οποίοι είχαν αναφέρει στα κοινωνικά δίκτυα την απόσυρση της «εντολής από τον Ουρανό» θέτοντας τους όλους σε καραντίνα.
Με αυτόν τον τρόπο, ήλπιζε να αποτρέψει την πιθανή απομόνωση της χώρας του από τους γείτονες και τους εταίρους της. Έτσι ξαφνιάστηκε με το κλείσιμο των συνόρων των ΗΠΑ στους Κινέζους και την οργή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ εναντίον του ΠΟΥ. Γρήγορα κατάλαβε ότι αυτά τα μέτρα δεν ήταν περισσότερο ιατρικά από τα δικά του, αλλά πολιτικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εκμεταλλεύτηκαν την Covid-19 για να συνεχίσουν τον οικονομικό πόλεμο εναντίον της. Μήπως δεν ήταν ο πρώτος σύμβουλος του Ντόναλντ Τραμπ που τον προειδοποίησε για την επιδημία ο σχεδιαστής αυτής της αντιπαράθεσης, ο οικονομολόγος Peter Navarro; [5].
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ χειρίζεται την αντι-κινεζική ρητορική ως επιχείρημα στον εμπορικό πόλεμο, ενώ οι αντίπαλοί του της Κόκκινης Αυγής το θεωρούν δογματικό ζήτημα [6]. Ο κινεζικός Τύπος καταγγέλλει τους πολιτικούς των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Τραμπ, αλλά δεν εκτοξεύει προσωπικά σχόλια παρά μόνο για τον Υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο.
Για το Πεκίνο, ο τρόπος με τον οποίο το Κομμουνιστικό Κόμμα διαχειρίστηκε την επιδημία Covid-19 είναι παραδειγματικός: οι κακοί αξιωματούχοι έχουν απολυθεί, η επιδημία έχει δαμαστεί προκαλώντας επιδοκιμασία εκ μέρους του ΠΟΥ και η χώρα προσφέρει σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια όχι μόνο σε αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και σε ορισμένες της Δύσης.
Οι Ευρωπαίοι θόλωσαν. Παρατηρούν τα αποτελέσματα της Κίνας κατά της επιδημίας και τη καλή θέλησή της προς τον υπόλοιπο κόσμο. Οι ίδιοι αποδέχτηκαν τα μέτρα που συνιστούσε η Red Dawn (υποχρεωτικός γενικευμένος κατ’ οίκον περιορισμός, υποχρεωτική μάσκα χωρίς να γνωρίζουν την προέλευση τους. Είχαν την εντύπωση ότι πήραν, κατά λάθος, παράδειγμα από την Κίνα.
Εδώ και 75 χρόνια, οι Ευρωπαίοι έχουν παραμελήσει την ίδια τη κουλτούρα τους και κοιτάζουν μόνο προς την Ουάσιγκτον και το Χόλυγουντ. Χωρίς να το συνειδητοποιήσουν, έχουν πλέον αποδεχθεί την Κίνα ως παράδειγμα προς μίμηση και σε κάθε περίπτωση ως αξιόπιστο εταίρο.
[1] SARS: how a global epidemic was stopped, WHO (2006). Sars. Reception and Interpretation in Three Chinese Cities, Routledge (2006). The SARS Epidemic. Challenges To China’s Crisis Management, John Wong & Zheng Yongnian, World Scientific Publishing Company (2004).
[2] SARS, Governance and the Globalization of Disease, David P. Fidler, Palgrave MacMillan (2004).
[3] The Mandate of Heaven and The Great Ming Code, Jiang Yonglin, University of Washington Press (2011).
[4] Redefining a Philosophy for World Governance, Tingyang Zhao, Palgrave MacMillan (2019).
[5] «Navarro memos warning of mass coronavirus death circulated in January», Jonathan Swan & Margaret Talev, Axios, April 7, 2020.
[6] “Η Covid-19 και η Κόκκινη Αυγή”, του Τιερί Μεϊσάν, Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα) , Δίκτυο Βολταίρος, 28 avril 2020.