Τελική συνέντευξη Τύπου της συνόδου κορυφής του Παρισιού, 29 Μαΐου. Από αριστερά προς τα δεξιά: Fayez Al-Sarraj (Πρόεδρος της λιβυκής κυβέρνησης εθνικής ενότητας, που ορίζεται από τον ΟΗΕ), Εμανουέλ Μακρόν (Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας), Ghassan Salamé (αξιωματούχος του ΟΗΕ). Αυτοί οι τρεις άνδρες, που δεν έχουν αρετή νομιμότητα στη Λιβύη, ελπίζουν να αποφασίσουν για το μέλλον του Λαού της Λιβύης.

Μετά την εξόντωση της Λιβυκής Αραβικής Τζαμαχιρίας από το ΝΑΤΟ στη Λιβύη, το 2011, η κατάσταση στη Λιβύη έχει επιδεινωθεί βαθιά: το ΑΕΠ μειώθηκε κατά το ήμισυ και ολόκληρα τμήματα του πληθυσμού ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Είναι αδύνατο να κυκλοφορήσεις στη χώρα, η ανασφάλεια είναι γενική. Τα τελευταία χρόνια, τα δύο τρίτα του πληθυσμού έχουν καταφύγει στο εξωτερικό, τουλάχιστον προσωρινά.

Θέτοντας λογιστικά με κέρδη και ζημιές το παράνομο της επέμβασης του ΝΑΤΟ, τα Ηνωμένα Έθνη προσπαθούν να επανασταθεροποιήσουν τη χώρα.

Προσπάθειες για ειρήνευση

Ο ΟΗΕ είναι παρών μέσω της UNSMIL (Αποστολή Υποστήριξης των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη), η οποία είναι αποκλειστικά πολιτικό όργανο. Ο αληθινός χαρακτήρας αυτού του θεσμού εμφανίστηκε από της δημιουργίας του. Ο πρώτος διευθυντής της, Ian Martin (πρώην διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας), οργάνωσε τη μεταφορά 1.500 τζιχαντιστών της Αλ Κάιντα ως «πρόσφυγες» (sic) της Λιβύης προς την Τουρκία για να σχηματίσουν το λεγόμενο «Συριακό Ελεύθερο Στρατό». Βέβαια, σήμερα η UNSMIL διοικείται από τον Ghassan Salamé [1], αλλά εξαρτάται άμεσα από τον Διευθυντή Πολιτικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Jeffrey Feltman. Ωστόσο, αυτός ο πρώην βοηθός της Χίλαρι Κλίντον στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ είναι ένας από τους δημιουργούς του σχεδίου Cebrowski-Barnett για την καταστροφή των Κρατών και κοινωνιών της «ευρύτερης Μέσης Ανατολής» [2]. Αυτός ακριβώς επόπτευσε από διπλωματική άποψη τις επιθέσεις κατά της Λιβύης και της Συρίας [3].

Ο ΟΗΕ ξεκινά από την ιδέα ότι η τρέχουσα αναταραχή στη Λιβύη είναι η συνέπεια του "εμφυλίου πολέμου" του 2011 που έθεσε το καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι εναντίον της αντιπολίτευσης του. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της επέμβασης του ΝΑΤΟ, αυτή η αντίθεση περιοριζόταν στους τζιχαντιστές της Αλ Κάιντα και στη φυλή των Μιστράτα. Ως πρώην μέλος της τελευταίας κυβέρνησης της Λιβυκής Αραβικής Τζαμαχιρίας, μπορώ να βεβαιώσω ότι η πρωτοβουλία της Ατλαντικής Συμμαχίας δεν απαντούσε σε μια λιβυκή σύγκρουση, αλλά σε μακροπρόθεσμη περιφερειακή στρατηγική για ολόκληρη την ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2014, οι ισλαμιστές που είχαν διεξαγάγει τις χερσαίες μάχες στο έδαφος για λογαριασμό του ΝΑΤΟ, πέτυχαν μόνο αδύναμα αποτελέσματα. Αποφάσισαν τότε να μην αναγνωρίσουν τη «Βουλή των Αντιπροσώπων» (με έδρα το Τομπρούκ) και να σχηματίσουν τη δική τους συνέλευση (με έδρα τη Τρίπολη), την οποία ονομάζουν σήμερα «Ανώτατο Συμβούλιο της Επικρατείας». Θεωρώντας ότι αυτές οι δύο αντίπαλες συνελεύσεις θα μπορούσαν να σχηματίσουν ένα δι-κοινοβουλευτικό σύστημα, ο Feltman τοποθέτησε ισότιμα και τις δύο ομάδες. Επαφές μεταξύ τους έλαβαν χώρα στις Κάτω Χώρες, στη συνέχεια υπογράφηκαν οι Συμφωνίες του Σκίρατ (Μαρόκο), αλλά χωρίς τη συγκατάθεση και των δύο συνελεύσεων. Αυτές οι "συμφωνίες" δημιούργησαν μια "κυβέρνηση εθνικής ενότητας" (αρχικά με έδρα την Τυνησία) που διορίστηκε από τον ΟΗΕ.

Για να προετοιμάσει τη σύνταξη ενός νέου Συντάγματος και προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές, η Γαλλία, αντικαθιστώντας τις προσπάθειες των Κάτω Χωρών και της Αιγύπτου, διοργάνωσε μια σύνοδο κορυφής στα τέλη Μαΐου με εκείνους που ο ΟΗΕ παρουσιάζει ως τους τέσσερις κύριους ηγέτες της χώρας, παρουσία εκπροσώπων των κυριότερων κρατών που εμπλέκονται στο έδαφος. Αυτή η πρωτοβουλία έχει επικριθεί έντονα στην Ιταλία [4]. Δημόσια μίλησαν για την πολιτική, ενώ με διακριτικό τρόπο, σχεδιαστήκαν τα περιγράμματα μιας ενιαίας λιβυκής κεντρικής τράπεζας που θα διαγράψει την κλοπή των λιβυκών κρατικών κεφαλαίων από το ΝΑΤΟ [5] και θα συγκεντρώσει τα χρήματα από το πετρέλαιο. Εν πάση περιπτώσει, μετά την υπογραφή μιας κοινής δήλωσης και τις συνήθεις αγκαλιές, η κατάσταση επιδεινώθηκε ξαφνικά στο έδαφος [6].

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ενεργεί σύμφωνα με την εμπειρία του ως τραπεζίτης επιχειρήσεων: συγκέντρωσε τους βασικούς ηγέτες της Λιβύης που επέλεξε ο ΟΗΕ, εξέτασε μαζί τους πώς να προστατεύσουν τα αντίστοιχα συμφέροντά τους με σκοπό τη δημιουργία μιας αναγνωρισμένης από όλους κυβέρνησης, έλεγξε ότι οι ξένες δυνάμεις δεν θα υπονόμευαν τη διαδικασία αυτή. Και πίστεψε ότι οι Λίβυοι θα επικροτούσαν αυτή τη λύση. Και όμως, αυτό δεν συνέβη επειδή η Λιβύη είναι εντελώς διαφορετική από τις δυτικές κοινωνίες.

Είναι σαφές ότι η Γαλλία, που ήταν με το Ηνωμένο Βασίλειο η αιχμή του δόρατος του ΝΑΤΟ κατά της Λιβύης, προσπαθεί να ανακτήσει τα μερίσματα της στρατιωτικής επέμβασης της, των οποίων στερήθηκε από τους αγγλοσάξονες συμμάχους της.

Για να καταλάβουμε το τι συμβαίνει, πρέπει να επιστρέψουμε πίσω και να αναλύσουμε πώς ζουν οι Λίβυοι σύμφωνα με την προσωπική τους εμπειρία.

Η ιστορία της Λιβύης

Η Λιβύη δεν υπάρχει παρά μόνο για 67 χρόνια. Στη πτώση του φασισμού και το τέλος του Β ’Παγκοσμίου Πολέμου, αυτή η ιταλική αποικία κατακτήθηκε από τους Βρετανούς (στην Τρίπολη και την Κυρηναϊκή) και τους Γάλλους (στο Φεζάν που διαίρεσαν και σύνδεσαν διοικητικά με τις αποικίες τους της Αλγερίας και της Τυνησίας).

Το Λονδίνο ευνόησε την εμφάνιση μιας μοναρχίας ελεγχόμενης από τη Σαουδική Αραβία, τη δυναστεία των Σενούσι, η οποία κυβέρνησε τη χώρα από της «ανεξαρτησίας» το 1951. Πιστή στη γουαχάμπι θρησκεία, κράτησε το νέο Κράτος σε πλήρες σκοτάδι, προωθώντας παράλληλα τα αγγλοσαξονικά οικονομικά και στρατιωτικά συμφέροντα.

Ανατράπηκε το 1969 από μια ομάδα αξιωματικών που διακήρυξαν τη πραγματική ανεξαρτησία και εκδίωξαν τις ξένες δυνάμεις. Στο εσωτερικό πολιτικό επίπεδο, ο Μουαμάρ Καντάφι σύνταξε το 1975 ένα πρόγραμμα, το Πράσινο Βιβλίο, στο οποίο εγγυόταν στο πληθυσμό της ερήμου να ικανοποιήσει τα κύρια όνειρά του. Για παράδειγμα, ενώ κάθε Βεδουίνος φιλοδοξούσε να έχει τη δική του σκηνή και καμήλα, υποσχέθηκε σε κάθε οικογένεια ένα δωρεάν διαμέρισμα και ένα αυτοκίνητο. Η Λιβυκή Αραβική Τζαμαχιρία προσέφερε επίσης δωρεάν το νερό [7], δωρεάν εκπαίδευση και δωρεάν υγεία [8]. Σταδιακά, ο νομαδικός πληθυσμός της ερήμου εγκαταστάθηκε στην ακτή, αλλά οι δεσμοί κάθε οικογένειας με τη φυλή καταγωγής της παρέμειναν πιο σημαντικοί από τις σχέσεις γειτονιάς.

Δημιουργήθηκαν εθνικοί θεσμοί, εμπνευσμένοι από τις εμπειρίες των φονταμενταλιστών των ουτοπικών σοσιαλιστών του δέκατου ένατου αιώνα. Δημιούργησαν μια άμεση δημοκρατία που συνυπήρξε με τις παλιές φυλετικές δομές. Έτσι, οι σημαντικές αποφάσεις παρουσιάζονταν πρώτα στη Συμβουλευτική Συνέλευση των Φυλών πριν συζητηθούν από το Γενικό Λαϊκό Συνέδριο (Εθνοσυνέλευση).

Σε διεθνές επίπεδο, ο Καντάφι αφιερώθηκε στην επίλυση της αιώνιας σύγκρουσης μεταξύ των Αφρικανών, Αράβων και μαύρων. Τερμάτισε τη δουλεία και χρησιμοποίησε μεγάλο μέρος των χρημάτων του πετρελαίου για να βοηθήσει στην ανάπτυξη των υποσαχάρων χωρών, ειδικά το Μάλι. Η δραστηριότητά του ξύπνησε τους Δυτικούς, οι οποίοι στη συνέχεια άρχισαν πολιτικές υποστήριξης για την ανάπτυξη της ηπείρου.

Ωστόσο, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε, τα τριάντα χρόνια της Τζαμαχιρίας δεν ήταν αρκετά για να μετατρέψουν αυτή τη αφρικανική Σαουδική Αραβία σε μια σύγχρονη κοσμική κοινωνία.

Ο Ghassan Salamé και το αφεντικό του, Jeffrey Feltman

Το σημερινό πρόβλημα

Συντρίβοντας αυτό το καθεστώς και υψώνοντας πάλι τη σημαία των Σενούσι, το ΝΑΤΟ επέστρεψε τη χώρα σε αυτό που ήταν πριν από το 1969: ένα σύνολο φυλών, που ζούσαν στην έρημο, αποκομμένων από τον κόσμο. Ελλείψει Κράτους, ο πληθυσμός υποχώρησε στις φυλετικές δομές χωρίς ανώτατο ηγέτη. Η σαρία, ο ρατσισμός και η δουλεία επανεμφανίστηκαν.

Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι αναποτελεσματικό να επιδιωχθεί η αποκατάσταση της τάξης από πάνω. Αντίθετα, είναι απαραίτητο πρώτα να ειρηνοποιηθούν οι σχέσεις μεταξύ των φυλών. Μόνο όταν ολοκληρωθεί αυτή η επιχείρηση, θα είναι δυνατή η σκέψη για δημοκρατικούς θεσμούς. Μέχρι τότε η ασφάλεια του καθενός θα εξασφαλίζεται μόνο από την φυλετική του ιδιότητα. Για να επιβιώσουν, οι Λίβυοι θα αποφύγουν να σκέφτονται αυτόνομα και πάντα θα αναφέρονται στη θέση της ομάδας τους.

Το παράδειγμα της καταστολής που ασκούν οι κάτοικοι της Μιστράτα ενάντια σε αυτούς του Τάβαργκα είναι υποδειγματικό. Οι Μιστράτα είναι απόγονοι Τούρκων στρατιωτών του οθωμανικού στρατού, αυτοί του Τάβαργκα κατάγονται από πρώην μαύρους σκλάβους. Σε συντονισμό με τη Τουρκία, οι Μιστράτα συμμετείχαν στην ανατροπή της Τζαμαχιρίας. Μόλις επιβλήθηκε η σημαία των Σενουσών, επιτέθηκαν με άγρια ρατσιστική μανία εναντίον των μαύρων. Τους κατηγόρησαν για όλα τα είδη εγκληματών και ανάγκασαν 30.000 μεταξύ των να τραπούν σε φυγή.

Θα είναι προφανώς πολύ δύσκολο να αναδειχθεί μια προσωπικότητα, συγκρίσιμη με τον Μουαμάρ Καντάφι, η οποία θα αναγνωρίζεται καταρχάς από τις φυλές και έπειτα από τον Λαό. Αλλά στην πραγματικότητα, δεν είναι αυτό που επιδιώκει ο Jeffrey Feltman.

Αντίθετα με τις επίσημες δηλώσεις για μια λύση «χωρίς αποκλεισμούς», δηλαδή η ενσωμάτωση όλων των συνιστωσών της λιβυκής κοινωνίας, ο Feltman επέβαλλε μέσω των ισλαμιστών με τους οποίους είχε συνεργαστεί στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ εναντίον του Καντάφι, ένα νόμο που απαγορεύει οποιαδήποτε δημόσιο λειτούργημα σε άτομα που έχουν εξυπηρετήσει τον Οδηγό. Η Βουλή των Αντιπροσώπων αρνήθηκε να εφαρμόσει αυτό το κείμενο, το οποίο εξακολουθεί να ισχύει στην Τρίπολη. Αυτός ο μηχανισμός είναι συγκρίσιμος με εκείνο της απομπάαθωποιήσης που ο ίδιος Feltman επέβαλλε στο Ιράκ, όταν ήταν ένας από τους ηγέτες της «Προσωρινής Αρχής του Συνασπισμού».

Και στις δύο περιπτώσεις, αυτοί οι νόμοι στερούν τις χώρες αυτές από την πλειονότητα των ελίτ τους και τους ωθούν σε βία ή εξορία. Είναι σαφές, ο Feltman εξακολουθεί να επιδιώκει τους στόχους του σχεδίου Cebrowski, ενώ προσποιείται ότι εργάζεται για την ειρήνη.

Αντίθετα με τα φαινόμενα, το πρόβλημα της Λιβύης δεν είναι η αντιπαλότητα μεταξύ ηγετών, αλλά η απουσία ειρηνοποιήσης μεταξύ των φυλών και ο αποκλεισμός των Κανταφιστών. Η λύση δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των τεσσάρων ηγετών που συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι, αλλά μόνο μέσα και γύρω από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στο Τομπρούκ, η εξουσία της οποίας καλύπτει από τούδε και στο εξής το 80% της επικράτειας.

Μετάφραση
Κριστιάν Άκκυριά
Πηγή
Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα)

[1Ο Ghassan Salamé είναι Λιβανέζος πολιτικός και Γάλλος πανεπιστημιακός. Είναι πατέρας της Γαλλίδας δημοσιογράφου Léa Salamé και της διευθύντριας του Ιδρύματος Boghossian του Βελγίου, Louma Salamé. Εργάστηκε με τον Jeffrey Feltman στο Ιράκ, αλλά όχι στον Λίβανο.

[2Το στρατιωτικό σχέδιο των Ηνωμένων Πολιτειών για τον κόσμο”, του Τιερί Μεϊσάν, Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα), Δίκτυο Βολταίρος, 22 Αυγούστου 2017.

[3Η Γερμανία και ο ΟΗΕ κατά της Συρίας”, του Τιερί Μεϊσάν, Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα), al-Watan (Συρία), Δίκτυο Βολταίρος, 28 Ιανουαρίου 2016.

[4Το 2011, ο πρόεδρος του Συμβουλίου Σίλβιο Μπερλουσκόνι επαναστάτησε εναντίον της παρέμβασης του ΝΑΤΟ. Επανήλθε στην ατλαντική τάξη από το ίδιο το δικό του Κοινοβούλιο.

[5« La rapine du siècle : l’assaut des volontaires sur les fonds souverains libyens », par Manlio Dinucci, Traduction Marie-Ange Patrizio, Il Manifesto (Italie) , Réseau Voltaire, 22 avril 2011.

[6« Déclaration politique sur la Libye », Réseau Voltaire, 29 mai 2018.

[7Από το 1991, η Λιβύη κατασκευάζει το «Μεγάλο Τεχνητό Ποτάμι». Πρόκειται για ένα τεράστιο δίκτυο εκμετάλλευσης των υδροφόρων πόρων της Λεκάνης της Νουβίας, η οποία βρίσκεται σε μεγάλο βάθος. Αυτό το γιγάντιο σύστημα δεν έχει αντίστοιχο στο κόσμο.

[8Ελλείψει αρκετών μεγάλων νοσοκομείων, η νοσηλεία και οι εγχειρήσεις έγιναν συχνά στο εξωτερικό με κάλυψη των εξόδων από το Κράτος