Frankrijk voor 4 jaar geblokkeerd

Al enkele weken zijn er enorme demonstraties in Frankrijk. Er is geen brandstof meer in de tankstations van veel departementen en honderden tonnen afval stapelen zich op in het centrum van grote steden.

President Emmanuel Macron is erin geslaagd een kleine pensioenhervorming door te drukken. De tekst ervan lost geen enkel probleem op en creëert veel onrechtvaardigheden. Zo zullen mensen die op hun 16e zijn begonnen met werken slechts met een hoger aantal arbeidsjaren met pensioen kunnen gaan dan degenen die op hun 18e zijn begonnen. In een land dat waarde hecht aan gelijkheid onder de wet, had deze tekst niet aangenomen mogen worden.

President Macron heeft doelbewust een impasse gecreëerd waar geen uitweg uit is. Zijn regering heeft anderhalf jaar lang alle vakbonden ontvangen om vervolgens al hun voorstellen af te wijzen. Hij zag massale demonstraties in het hele land, vooral in middelgrote steden, zonder te reageren. Vervolgens speelden hij en de NUPES [coalitie van linkse parlementsleden] met het tijdschema zodat de afgevaardigden in eerste lezing niet over deze tekst konden stemmen, en tenslotte maakte hij misbruik van een uitzonderingsbepaling in de grondwet om de tekst in tweede lezing door te drukken.

Daartoe vroeg hij zijn eerste minister, Elisabeth Borne, de verantwoordelijkheid van haar regering voor de Nationale Vergadering op zich te nemen op grond van artikel 49-3 van de Grondwet. Dit artikel werd door de opstellers ervan ontworpen voor specifieke noodsituaties, die niets met deze situatie te maken hebben. Het lijdt geen twijfel dat Charles De Gaulle en Michel Debré het in dergelijke omstandigheden nooit zouden hebben gebruikt.

Aan het eind van de stemming had de motie van afkeuring slechts 9 stemmen te weinig om het aftreden van de regering uit te lokken. De tekst, die nooit ter stemming aan de vergadering was voorgelegd, werd automatisch als "aangenomen" beschouwd.

Deze machtsgreep maakt deel uit van een lange reeks dictaten, gaande van de repressiemaatregelen tegen de "Gele Vesten"-beweging tot de opsluiting van de gezonde bevolking tijdens de Covid-19-epidemie, door middel van een reeks decreten, en het misbruik van 49-3 (11 keer in anderhalf jaar). Zelfs de Fransen, die zich lieten overtuigen door argumenten voor de tijdelijke beperking van hun vrijheden, vinden nu dat het echt genoeg is.

Het land is nu in tweeën gesplitst. Aan de ene kant een klein derde van de bevolking dat geen problemen heeft en wil dat Emmanuel Macron het systeem langer in hun voordeel laat werken. Aan de andere kant, meer dan de resterende twee derde van de bevolking, die niet langer alleen maar vijandig is, maar een collectieve gevoel van haat deelt. Deze evolutie van collectieve gevoelens en de eenheid die ze teweegbrengt zijn nieuw.

Vanuit zijn standpunt gezien heeft de president gewonnen, aangezien zijn wet geacht wordt te zijn "aangenomen". In de praktijk heeft hij echter verloren, aangezien hij alle vakbonden en een aantal volkspartijen tegen zich heeft gekregen. Alleen parlementsleden van zijn partij, Renaissance (voorheen La République en marche), hebben hem gesteund, evenals enkele anderen van de ex-Gaullistische partij, Les Républicains. 8 tot 9 van de 10 Fransen zijn tegen deze tekst en zijn er nu van overtuigd dat de Uitvoerende Macht zich niets van hen aantrekt.

De Republiek, in de ware zin van het woord, is een regime dat het algemeen belang boven alles stelt. Met zo’n ernstige verdeling van het land heeft de president de republiek verraden. Democratie is een instituut dat het volk een stem geeft. Ook dat heeft hij verraden. De situatie zit nu volledig op slot en het land is onbestuurbaar geworden. De komende maanden of jaren kunnen geen belangrijke beslissingen meer worden genomen.

Alleen een beroep op het volk kan de democratische instellingen weer op gang brengen. De grondwet van de Vijfde Republiek voorziet in verschillende oplossingen. De president zou de volksvertegenwoordiging kunnen ontbinden en nieuwe verkiezingen uitschrijven. Maar zijn partij zou zeker verpletterd worden. Hij zou ook een referendum kunnen uitschrijven, maar dat zou hij ongetwijfeld verliezen. Dus zal hij niets doen en zich opsluiten in het Élysée-paleis, en een feestje bouwen.

De pensioenhervorming markeert het falen van de Macron-methode: de president beloofde boven de kloof tussen rechts en links uit te stijgen, maar hij liet alleen zien dat hij noch de een noch de ander tevredenstelde.

Commentatoren vragen zich af waarom Emmanuel Macron zich vrijwillig in deze val heeft laten lopen? Wat wilde hij bereiken? Er is geen politiek antwoord op deze vragen. Misschien een economisch antwoord: hij wil kapitaalgedekte pensioenen doordrukken [bv. met Blackrock] door het [huidige Franse] omslagpensioen te saboteren. Misschien een psychologisch antwoord: hij is onverschillig voor het lot van anderen en schokt hen graag (tijdens zijn eerste verkiezingen had ik zijn sociopathisch gedrag al opgemerkt). Als we deze hypothese volgen, zal hij pas respijt vinden als hij de grondwet van 1958 volledig in diskrediet heeft gebracht en ongetwijfeld de laatste president van de Vijfde Republiek zal zijn.

De politieke zelfmoord van Emmanuel Macron en zijn wens om het land met hem te zien instorten maskeren een zeer diepe crisis. Het is geen toeval dat de Fransen achtereenvolgens een Amerikaanse agent hebben gekozen om het land te leiden, Nicolas Sarkozy, die de onafhankelijkheid van Frankrijk teniet deed en de uitslag van het referendum over de Europese Grondwet schond door dezelfde tekst (van het afgewezen referendum) door het parlement te laten aannemen; vervolgens een petit bourgeois, François Hollande, die het presidentschap van de Republiek in een vaudeville veranderde; en ten slotte een investeringsbankier die het Élysée-paleis veranderde in een ontvangstruimte voor cocktailparty’s van Amerikaanse multimiljonairs. Vier keer (ze hebben Emmanuel Macron herkozen) hebben de Fransen de verantwoordelijkheid genomen voor deze afdaling naar de hel. Ze waren ervan overtuigd dat hun land geen grote persoonlijkheid nodig had, maar slechts kleine hervormingen om te herstellen.

Nu worden ze geconfronteerd met een voedsel- en energie-inflatie van 20-25%. Er zijn geen artsen meer in meer dan de helft van het land en ziekenhuizen sluiten hun nooddiensten. Bovenal kan iedereen zien dat er niets goed gaat: Het schoolniveau is zeer gevaarlijk gedaald, de politie is niet meer in staat om de orde te handhaven, het gerechtelijk apparaat heeft geen middelen om de komende twee jaar naar behoren te functioneren, en het leger is niet in staat om te reageren op een oorlog met hoge intensiteit. De problemen zijn zo talrijk dat men niet weet waar te beginnen.

De Fransen beginnen in te zien dat openbare diensten niet kunnen worden gerepareerd, maar dat zij moeten worden herzien in het licht van de nieuwe realiteit: De informatisering van de productiemiddelen en de mondialisering van de handel. Volgens sommigen begon de crisis in 2007 met de parlementaire stemming over een tekst die per referendum was verworpen; volgens anderen in 2005 met de rellen in de Parijse voorsteden; of misschien in 1990 met de Franse deelname aan de Amerikaanse oorlog in de Golf. Hoe dan ook, het land ziet zichzelf niet terug in wat zijn politieke klasse is geworden, en nog minder in het beleid dat zij voert.

Emmanuel Macron, die werd verkozen met de belofte het land te moderniseren, lijkt nu degene te zijn die de transformatie blokkeert en het ontstaan van een nieuwe samenleving verhindert.

De Fransen, die in 1789 het initiatief namen om het ancien régime omver te werpen en een moderne samenleving te creëren, willen opnieuw het initiatief nemen om een nieuwe wereld te creëren. Zij zijn zich er vaag van bewust dat Afrika zich tegelijkertijd heeft bevrijd van de overheersing van de Franse regeringen en dat Rusland en China de internationale betrekkingen aan het reorganiseren zijn, maar zij zijn zeer weinig op de hoogte van deze kwesties.

Het is zeer verwonderlijk om hun zucht naar een nieuw paradigma en hun angst voor een gewelddadige revolutie te observeren. Om deze crisis op te lossen zou hun politieke klasse slechts naar hen moeten luisteren, zoals koning XVI deed bij het begin van de revolutie. Maar we zijn getuige van een dialoog van doven. Tijdens de onderhandelingen over de pensioenhervorming heeft de regering geen enkele concessie gedaan aan de vakbonden. In plaats daarvan breidde zij de amendementen met de parlementsleden uit, waardoor de dialoog met het volk veranderde in een intern debat van de politieke klasse. Deze houding heeft alle deuren voor een vreedzame uittreding gesloten.

De Fransen hebben de leegte van de "grote debatten" en andere "volksvergaderingen" al opgemerkt. President Macron heeft ze al gebruikt. Ze hebben eraan deelgenomen, maar hun voorstellen zijn verloren gegaan in een bureaucratisch doolhof. Deze charmante enscenering zal dus niet herhaald kunnen worden.

De komende maanden en jaren zal er niets kunnen veranderen. De regering zal niet langer in staat zijn een tekst door het parlement te laten goedkeuren, en in ieder geval zullen haar ambtenaren niet langer gehoorzamen. Ze zullen de beschamende dossiers onderop de stapel leggen en ze op de lange baan schuiven. De Fransen zullen niet meer zonder brute repressie kunnen protesteren, zoals reeds het geval was met de Gele Vesten.

De Europese verkiezingen in 2024 en de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 zullen een gelegenheid zijn om de gastheer van het Élysée-paleis nog wat meer te isoleren voordat hij in 2027 vertrekt. Tenzij hij erkent dat de enige manier om het land te ontsluiten is dat hij aftreedt.