Gaan de Verenigde Staten zich transformeren of zich verscheuren ?

De Franse versie van deze tekst werd zes weken bekendgemaakt vóór de verkiezing van Donald Trump.

In de loop van het jaar van de Amerikaanse verkiezingscampagne die we juist hebben doorlopen, is de retoriek grondig veranderd en is er een onverwachte scheuring verschenen tussen de twee kampen. Hoewel in het begin de kandidaten over strikt politieke onderwerpen spraken (zoals de welvaartsdeling of de nationale veiligheid), gaat het momenteel over seks en geld.

Het is dit onderwerp en niet de politieke kwesties dat de Republikeinse Partij heeft doen exploderen —waarvan de belangrijkste leaders hun steun aan hun kandidaat hebben onttrokken— en dat het politieke schaakbord omgevormd heeft en daarmee een heel oud en zwaar beschavingsconflict heeft doen opduiken. Aan de ene kant: Mevrouw Clinton die zich voordoet als politiek correct, terwijl de andere « De Donald » de hypocrisie van de vroegere « first Lady » aan diggelen slaat.

Aan de ene kant Hillary Clinton die aandringt tot gelijkheid tussen mannen en vrouwen, hoewel ze nooit geaarzeld heeft de vrouwen die onthulden met haar man geslachtsverkeer te hebben gehad aan te vallen en te bevuilen; die zich niet presenteert voor haar persoonlijke kwaliteiten, maar als echtgenote van een vroegere president, en die Donald Trump van misogynie beschuldigd omdat hij zijn genegenheid voor de vrouwelijke kunne niet verbergt. Aan de andere kant denonceert Donald Trump de privatisering van de Staat en de racket van de buitenlandse persoonlijkheden door de Clinton Foundation om een rendez-vous op het Ministerie van Buitenlandse zaken te verkrijgen, de creatie van de ObamaCare, niet in het belang van de staatsburgers maar ten bate van de medische verzekeringen, en gaat tot het betwijfelen van de eerlijkheid van het verkiezingssysteem.

Ik ben er volkomen van bewust dat de manier waarop Donald Trump zich uitdrukt inderdaad het racisme aanmoedigt, maar ik denk absoluut niet dat dit in het centrum van het verkiezingsdebat staat, ondanks de bombarie die de pro-Clinton media erover maken.

Het is niet onverschillig dat, tijdens de affaire Lewinsky, president Bill Clinton zijn excuses aan de Natie heeft gepresenteerd en dominees om zich heen heeft verenigd om voor zijn redding te bidden. Hoewel beschuldigd voor dergelijke feiten door een een audio-opname, heeft Donald Trump zich tevreden gesteld met het presenteren van zijn excuses aan de personen die hij had gekwetst zonder een beroep te doen op leden van de clerus.

De huidige scheuring herneemt de opstand over de waarden van de Katholieken, Orthodoxen, en de Lutheranen, tegen die van de Calvinisten, in de Verenigde Staten hoofdzakelijk gerepresenteerd door de Presbyterianen, de Baptisten en de Methodisten.

Hoewel de twee kandidaten in de puriteinse traditie werden opgevoed (Clinton als Methodist en Trump als Presbyteriaan), is Mevrouw Clinton is naar de religie teruggekeerd na de dood van haar vader en neemt heden deel aan aan de gebedsgroep van de stafchefs van de legers, The Family, terwijl de heer Trump een meer geïnterioriseerde spiritualiteit beoefend en maar weinig de tempels frequenteert.

Natuurlijk, niemand is opgesloten in de schema’s waarin hij is opgevoed. Maar als men zonder nadenken handelt, reproduceert men ze onwillekeurig. De kwestie van het religieuze leefmilieu van iedereen kan dus belangrijk zijn.

Om te begrijpen wat hier op het spel staat, moet men terugkeren naar het Engeland in de XVIIe eeuw. Oliver Cromwell bracht met een militaire staatsgreep koning Karel de eerste ten val. Hij beweerde een Republiek te installeren, de ziel van het land te zuiveren, en liet de voormalige soeverein onthoofden. Hij creëerde een sektarisch bewind geïnspireerd door de ideeën van Calvijn, slachtte massaal de Ierse papisten af, en legde een puriteinse levenswijze op. Hij ontwierp ook het zionisme: hij riep de Joden terug naar Engeland en was de eerste staatsman ter wereld die de creatie van een Joodse Staat in Palestina reclameerde. Deze bloedige episode is bekend onder de naam « Eerste Britse Burgeroorlog »

Na de restauratie van de monarchie ontvluchtten de Puriteinen van Cromwell Engeland. Zij installeerden zich in Nederland, waarvandaan een aantal onder hen naar Amerika vertrokken aan boord van de Mayflower (de « Pelgrimsvaders »), terwijl anderen een Afrikaner gemeenschap in Zuid Afrika stichtten. In de loop van de onafhankelijkheidsoorlog van de Verenigde Staten in de XVIIIe eeuw herleefde men de confrontatie van de Calvinisten tegen de Britse monarchie, zodat in de tegenwoordige Britse geschiedenisboeken dit de « Tweede Burgeroorlog » wordt genoemd.

In de onafhankelijkheidsoorlog van de XIXe eeuw verzetten de Zuidelijke Staten (hoofdzakelijk bewoond door katholieke kolonisten) zich tegen de Noordelijke (meer bewoond door protestantse kolonisten). De geschiedschrijving van de overwinnaars presenteert deze confrontatie als een vrijheidsstrijd tegenover de slavernij, hetgeen loutere propaganda is (de Zuidelijke Staten schaften de slavernij tijdens de oorlog af toen ze een bondgenootschap met de Britse monarchie sloten). In feite vindt men de confrontatie van de Puriteinen tegen de Engelse troon terug, waardoor bepaalde historici hier spreken van de « Derde Britse Burgeroorlog ».

In de loop van de XXe eeuw scheen deze interne confrontatie van de Britse beschaving voorbij te zijn, uitgezonderd de heropkomst van de Puriteinen in het Verenigd koninkrijk met de « non-conformistische christenen » van Eerste minister David Llyod George. Deze laatsten deelden Ierland in twee en engageerden zich de Joodse thuishaven in Palestina te creëren.

Hoe het ook zij, één van de adviseurs van Richard Nixon, Kevin Philipps, die een volumineus proefschrift aan deze burgeroorlogen wijdde, constateerde dat geen enkel probleem was opgelost, en kondigde een vierde ronde aan [1].

De adepten van de calvinistische Kerken, die sinds 40 jaar massaal voor de Republikeinen stemden, steunen voortaan de Democraten.

Ik betwijfel niet dat Mevrouw Clinton de volgende president van de Verenigde Staten zal zijn, of dat, als De heer Trump werd gekozen, hij snel geëlimineerd zal worden. Maar in enkele maanden zullen we een brede electorale herverdeling zien, tegen een achtergrond van een onomkeerbare demografische ontwikkeling. De uit de Puriteinen afkomstige Kerken brengen niet meer dan een kwart van de bevolking bijeen en zwaaien om naar het Democratische kamp. Hun model komt te voorschijn als een ongeluk van de geschiedenis. Het is verdwenen uit Zuid Afrika en zal niet lang meer kunnen overleven, noch in de Verenigde Staten, noch in Israël.

Boven de presidentsverkiezing uit, zal de US maatschappij snel moeten evolueren, om zich niet opnieuw te verscheuren. In een land waar de jeugd massaal de greep van de Puriteinse predikers verwerpt, is het niet meer mogelijk de kwestie van de gelijkheid te ontwijken. De Puriteinen willen een maatschappij waar iedereen gelijk is maar niet equivalent. Lord Cromwell wilde een Republiek voor de Engelsen, maar alleen na de Ierse papisten te hebben afgeslacht. Zo is het momenteel in de Verenigde Staten, alle inwoners zijn gelijk voor de wet, maar in naam van dezelfde teksten veroordelen de rechtbanken systematisch zwarten terwijl ze verlichtende omstandigheden vinden voor de blanken die equivalente misdaden of delicten hebben gepleegd. En, in de meerderheid van de Staten, is een penale veroordeling, zelfs voor een snelheidsovertreding, genoeg om iemand het stemrecht te onttrekken. Bijgevolg zijn zwarten en blanken gelijk, maar in bepaalde Staten heeft men de meerderheid van de zwarte mannen legaal hun stemrecht ontnomen. Het paradigma van deze gedachte is, in buitenlandse politiek de « oplossing van twee Staten » in Palestina: gelijk, maar vooral niet equivalent.

Het is het puriteinse denken van dominee Carter, van Reagan, van Bush (Sr en Jr zijn directe afstammelingen van de Pelgrimsvaders), van Clinton en van Obama die er heeft toe geleid het wahhabisme te steunen, in tegenstelling tot de door hun land geafficheerde idealen, en tegenwoordig Daesh.

In het verleden stichtten de Pelgrimsvaders in Plymouth en Boston leefgemeenschappen, die later in het Amerikaanse collectieve geheugen geïdealiseerd werden. De historici zijn evenwel formeel: ze zeiden het « Nieuwe Israël » te vormen en kozen de « Wet van Mozes ». Ze plaatsten geen Kruis in hun tempels, maar de Tabletten van de Wet. Hoewel ze christenen waren, schonken ze meer aandacht aan de Joodse teksten dan aan de Evangelies. Ze verplichtten hun vrouwen zich het hoofd te omsluieren en herstelden de lichamelijke straffen.