Μπλοκαρισμένη για 4 χρόνια η Γαλλία

Εδώ και αρκετές εβδομάδες, τεράστιες διαδηλώσεις διαδέχονται η μία την άλλη στη Γαλλία. Δεν υπάρχει καύσιμα στα πρατήρια βενζίνης σε πολλούς νομούς και εκατοντάδες τόνοι σκουπιδιών συσσωρεύονται στο κέντρο των μεγάλων πόλεων.

Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κατάφερε να επιβάλει μια μεταρρύθμιση για τις συντάξεις γήρατος. Το κείμενό της δεν λύνει κανένα πρόβλημα και δημιουργεί πολλές αδικίες. Για παράδειγμα, τα άτομα που άρχισαν να εργάζονται στην ηλικία των 16 ετών δεν θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν παρά μόνο με έναν αριθμό ετών εργασίας μεγαλύτερο από αυτό που απαιτείται για άτομα που ξεκίνησαν στα 18. Σε μια χώρα ερωτευμένη για ισότητα στο δίκαιο, αυτό το κείμενο δεν θα έπρεπε να έχει περάσει.

Ο πρόεδρος Μακρόν δημιούργησε σκόπιμα μια κατάσταση αδιέξοδου στην οποία δεν υπάρχει πιθανή διέξοδος. Η κυβέρνησή του συνομίλησε με όλα συνδικάτα για ενάμιση χρόνο και απόρριψε όλες τις προτάσεις τους. Παρακολούθησε τις μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα και ειδικότερα στις πόλεις μεσαίου μεγέθους, χωρίς να αντιδράσει. Στη συνέχεια, ο ίδιος και το κόμμα NUPES (αριστερά) έπαιξαν με το χρονοδιάγραμμα, έτσι ώστε οι βουλευτές να μην μπορούν να αποφανθούν επί του κειμένου αυτού σε πρώτη ανάγνωση και, τέλος, έκανε κατάχρηση μιας εξαιρετικής διάταξης του Συντάγματος για την επιβολή του σε δεύτερη ανάγνωση.

Για να πετύχει, ζήτησε από την πρωθυπουργό του, Ελίζαμπεθ Μπορν, να καταστήσει την κυβέρνησή της υπόλογη στην Εθνοσυνέλευση σύμφωνα με το άρθρο 49-3 του Συντάγματος. Το τελευταίο σχεδιάστηκε από τους συντάκτες του για συγκεκριμένες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, που δεν σχετίζονται με τη παρούσα. Χωρίς αμφιβολία ούτε ο Σαρλ Ντε Γκωλ ούτε ο Μισέλ Ντεμπρέ δεν θα το είχαν ενεργοποιήσει ποτέ σε όμοιες περιπτώσεις.

Στο τέλος της ψηφοφορίας, μόνο 9 ψήφοι από τους 577 βουλευτές έλειπαν για να προκαλέσει η πρόταση μομφής την παραίτησή της κυβέρνησης . Αυτόματα, το κείμενο, το οποίο δεν τέθηκε ποτέ σε ψηφοφορία στη Συνέλευση, θεωρήθηκε ότι «εγκρίθηκε».

Αυτό το πραξικόπημα είναι μέρος μιας μακράς σειράς διαταγών που κυμαίνονται από μέτρα καταστολής του κινήματος των «κίτρινων Γιλέκων» έως τον εγκλεισμό του υγιούς πληθυσμού κατά τη διάρκεια της επιδημίας Covid-19, περνώντας από μια διαδοχή διαταγμάτων και καταχρηστικής χρήσης του άρθρου 49-3 του συντάγματος (11 φορές σε ενάμισι χρόνο). Ακόμη και οι Γάλλοι που είχαν πειστεί με δικαιολογίες για προσωρινό περιορισμό των ελευθερίων τους τώρα βρίσκουν ότι φτάνει πια.

Από τώρα και στο εξής η χώρα έχει κοπεί στα δύο. Από τη μία πλευρά, ένα μικρό ένα τρίτο του πληθυσμού που δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα και εύχεται ο Εμανουέλ Μακρόν να επιτρέπει στο σύστημα να λειτουργεί για περισσότερο χρόνο προς όφελός τους. Από την άλλη, περισσότερα από τα άλλα δύο τρίτα που δεν είναι πλέον σε εχθρότητα, αλλά βρίσκονται στο ίδιο μίσος. Αυτή η εξέλιξη των συλλογικών συναισθημάτων και η ενότητα που επιτυγχάνει είναι καινούργιες.

Κατά την άποψή του, ο πρόεδρος κέρδισε αφού ο νόμος του θεωρείται ότι «εγκρίθηκε». Ωστόσο, στην πράξη, έχασε επειδή συγκέντρωσε το σύνολο των συνδικάτων και ό,τι μετράει ως λαϊκά πολιτικά κόμματα εναντίον του. Μόνο βουλευτές μέλη του κόμματός του, της Αναγέννησης (La renaissance, πρώην La République en marche), τον υποστήριξαν, καθώς και μερικοί άλλοι που ισχυρίζονται ότι ανήκουν στο πρώην γκωλικό κόμμα. Οι LR (Les Républicains), 8 έως 9 Γάλλοι στους 10 αντιτίθενται σε αυτό το κείμενο και είναι πλέον πεπεισμένοι ότι η Εκτελεστική Εξουσία δεν ενδιαφέρεται για εκείνους.

Η Δημοκρατία, με την αυθεντική έννοια του όρου, είναι ένα καθεστώς στο οποίο το γενικό συμφέρον περνάει πάνω απ’ όλα. Διαιρώντας τόσο πολύ τη χώρα, ο πρόεδρος την πρόδωσε. Η δημοκρατία είναι μια μορφή θεσμού που δίνει φωνή στο λαό. Την πρόδωσε και αυτή. Η κατάσταση είναι πλέον μπλοκαρισμένη και η χώρα έγινε ακυβέρνητη. Δεν θα μπορεί πλέον να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις στους επόμενους μήνες ή και χρόνια.

Μόνο η προσφυγή στον λαό μπορεί να ξεκλειδώσει τους δημοκρατικούς θεσμούς. Το Σύνταγμα της Πέμπτης Δημοκρατίας προβλέπει μερικές λύσεις. Ο πρόεδρος θα μπορούσε να διαλύσει την Εθνική Συνέλευση και να προκηρύξει γενικές εκλογές. Αλλά σίγουρα, το κόμμα του θα κονιορτοποιούταν. Θα μπορούσε επίσης να προκηρύξει δημοψήφισμα, αλλά αναμφίβολα θα το έχανε. Επομένως, δεν θα κάνει τίποτα και θα κλειδωθεί για να κάνει τα πάρτι του στο Μέγαρο των Ηλυσίων.

Η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος σηματοδοτεί την αποτυχία της μεθόδου Μακρόν: ο πρόεδρος υποσχόταν να τοποθετηθεί πάνω από το χάσμα δεξιάς/ αριστεράς, απλά έδειξε ότι δεν ικανοποίει κανέναν από τους δύο.

Οι σχολιαστές αναρωτιούνται γιατί ο Εμανουέλ Μακρόν τοποθετήθηκε εθελοντικά σε αυτή την παγίδα; Τι διακυβευόταν; Δεν υπάρχουν πολιτικές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Ίσως μια οικονομική απάντηση: θέλει να προωθήσει τη χρηματοδοτούμενη συνταξιοδότηση σαμποτάροντας τις διανεμητικές συντάξεις. Ίσως μια ψυχολογική απάντηση: αδιαφορεί για τη μοίρα των άλλων και του αρέσει να τους σοκάρει (κατά τη διάρκεια της πρώτης εκλογής του, είχα καταγγείλει τη κοινωνιοπαθητική συμπεριφορά του). Αν ισχύει αυτή η υπόθεση, θα βρει μόνο ανάπαυλα όταν θα απαξιώσει πλήρως το Σύνταγμα του 1958 και θα έχει αποκτήσει τη βεβαιότητα ότι θα είναι ο τελευταίος πρόεδρος της Πέμπτης Δημοκρατίας.

Η πολιτική αυτοκτονία του Εμανουέλ Μακρόν και η επιθυμία του να δει τη χώρα να καταρρεύσει μαζί του κρύβει πράγματι μια πολύ βαθιά κρίση. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Γάλλοι εξέλεξαν διαδοχικά έναν πράκτορα των ΗΠΑ ως επικεφαλής της χώρας, τον Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος κατέστρεψε την ανεξαρτησία της Γαλλίας και παραβίασε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα βάζοντας να εγκριθεί το ίδιο κείμενο με κοινοβουλευτικά μέσα· στη συνέχεια, έναν μικροαστό, τον Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος μετέτρεψε την προεδρία της Δημοκρατίας σε θεατρική επιθεώρηση βοντεβίλ; και τέλος έναν τραπεζίτη επενδύσεων που μετέτρεψε το παλάτι του Ελιζέ σε αίθουσα υποδοχής για κοκτέιλ πολυ-δισεκατομμυριούχων Αμερικανών. Τέσσερις φορές (επανεξέλεξαν τον Εμανουέλ Μακρόν), οι Γάλλοι έχουν αναλάβει την ευθύνη για αυτή την κάθοδο στην κόλαση. Ήταν πεπεισμένοι ότι η χώρα τους δεν χρειαζόταν μια μεγάλη προσωπικότητα, αλλά μόνο μικρές. μεταρρυθμίσεις για να επιδιορθωθεί.

Σήμερα, πρέπει να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό των τροφίμων και της ενέργειας κατά 20 έως 25%. Δεν υπάρχει πλέον γιατρός σε περισσότερο από τη μισή επικράτεια και τα νοσοκομεία κλείνουν τα τμήματα επειγόντων περιστατικών. Πάνω απ ’ όλα, όλοι σημειώνουν ότι τίποτα δεν πηγαίνει καλά: το σχολικό επίπεδο έχει πέσει πολύ επικίνδυνα, η αστυνομία δεν μπορεί πλέον να διατηρήσει την τάξη, η δικαιοσύνη δεν έχει τα μέσα να κάνει τίποτα εδώ και δύο χρόνια, ο στρατός δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε έναν πόλεμο υψηλής έντασης. Τα προβλήματα είναι τόσα πολλά που δεν ξέρουμε από πού να ξεκινήσουμε.

Οι Γάλλοι αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι δεν εξυπηρετεί πλέον το μπάλωμα των δημόσιων υπηρεσιών, αλλά ότι χρειάζεται να επανασχεδιαστούν σύμφωνα με τις νέες πραγματικότητες: μηχανοργάνωση και ψηφιοποίηση των μέσων παραγωγής και παγκοσμιοποίηση του εμπορίου. Σύμφωνα με ορισμένους, η κρίση ξεκίνησε το 2007 με την ψήφιση από το Κοινοβούλιο ενός κειμένου που είχε απορριφθεί με δημοψήφισμα· ή, σύμφωνα με άλλους, το 2005, με τις ταραχές στα προάστια του Παρισιού· εκτός εάν ήταν, το 1990, με τη γαλλική συμμετοχή στον πόλεμο των ΗΠΑ στον Κόλπο. Ωστόσο, η χώρα δεν βρίσκει πλέον τον εαυτό της σε αυτό που έγινε η πολιτική της τάξη, και ακόμη λιγότερο, στην πολιτική που ηγείται.

Ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος εξελέγη με την υπόσχεση να εκσυγχρονίσει την χώρα, εμφανίζεται σήμερα ως εκείνος που εμποδίζει τη μεταμόρφωσή της, που εμποδίζει την εμφάνιση μιας νέας κοινωνίας.

Οι Γάλλοι, οι οποίοι το 1789 πήραν την πρωτοβουλία να ανατρέψουν το Παλαιό Καθεστώς (Ancien Régime) και να δημιουργήσουν την σύγχρονη κοινωνία, ελπίζουν να αναλάβουν μια άλλη πρωτοβουλία για να δημιουργήσουν έναν νέο κόσμο. Γνωρίζουν αδιακρίτως ότι την ίδια στιγμή η Αφρική απελευθερώνεται από την κυριαρχία των γαλλικών κυβερνήσεων και ότι η Ρωσία και η Κίνα αναδιοργανώνουν τις διεθνείς σχέσεις, αλλά είναι ελάχιστα ενημερωμένοι για τα θέματα αυτά.

Είναι πολύ εκπληκτικό να παρατηρούμε τη δίψα τους για ένα νέο παράδειγμα και το φόβο τους να βυθιστούν σε μια βίαιη επανάσταση. Για την επίλυση αυτής της κρίσης, θα αρκούσε η πολιτική τους τάξη να τους ακούσει, όπως έκανε ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο 16ος στην αρχή της Επανάστασης. Είμαστε όμως μάρτυρες ενός διαλόγου κωφών. Κατά τη διάρκεια όλων των διαπραγματεύσεων για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, η κυβέρνηση δεν παραχώρησε τίποτα στα συνδικάτα. Από την άλλη, πολλαπλασίασε τις τροπολογίες με τους βουλευτές, μετατρέποντας τον διάλογο με τον λαό σε εσωτερική συζήτηση της πολιτικής τάξης. Αυτή η στάση έκλεισε όλες τις ειρηνικές πόρτες εξόδου.

Οι Γάλλοι έχουν ήδη σημειώσει το κενό που αφήνουν οι «μεγάλες συζητήσεις» (grands débats) και άλλες «συνελεύσεις πολιτών» (conventions citoyennes). Ο πρόεδρος Μακρόν τις χρησιμοποίησε ήδη. Συμμετείχαν, αλλά οι προτάσεις τους χάθηκαν σε έναν γραφειοκρατικό λαβύρινθο. Ως εκ τούτου, δεν θα είναι δυνατή η επανάληψη αυτής της γοητευτικής σκηνοθεσίας.

Τους επόμενους μήνες και χρόνια, τίποτα δεν θα μπορεί πλέον να κινηθεί. Η κυβέρνηση δεν θα είναι πλέον σε θέση να ζητήσει την έγκριση ενός κείμενου από το Κοινοβούλιο και, εν πάση περιπτώσει, οι δημόσιοι υπάλληλοι της δεν θα την υπακούσουν πλέον. Θα τοποθετήσουν τους ενοχλητικούς φακέλους στο κάτω μέρος της στοίβας και θα τους καθυστερούν. Οι Γάλλοι δεν θα μπορούν πλέον να διαμαρτύρονται χωρίς άγρια καταστολή να πέσει επάνω τους, όπως έχει ήδη συμβεί με τα Κίτρινα Γιλέκα.

Οι ευρωεκλογές, το 2024, και οι δημοτικές εκλογές, το 2026, θα είναι η ευκαιρία να απομονωθεί λίγο περισσότερο ο οικοδεσπότης του Ελιζέ πριν από την αποχώρησή του, το 2027. Εκτός βέβαια, αν παραδέχεται ότι ο μόνος τρόπος για να ξεμπλοκαριστεί η χώρα είναι να παραιτηθεί.