Polen en Oekraïne liggen overhoop

Polen wordt geregeerd door de conservatieve Recht en Rechtvaardigheid Partij(PiS). Deze politieke groepering is fel gekant tegen de Europese Unie, niet alleen als supranationaal project, maar ook als eenheidsstreven van het continent. In de loop van zijn geschiedenis is Polen vier keer volledig verdwenen. Zijn machtige Russische en Duitse buren hebben zijn grondgebied meermaals opgedeeld. De Polen willen dus geen continentale eenheid die hen al verschillende keren heeft onderworpen. Integendeel, ze denken met nostalgie terug aan de periode waarin ze zich lieten gelden in alliantie met Litouwen. Daarom promoten ze een derde weg, tussen Moskou en Berlijn in: "Prometheïsme". Het gaat erom zich te bevrijden van Russische en Duitse invloeden en om zich samen met de buurlanden in Centraal-Europa te ontwikkelen. Dit is het project van het "Intermarium", sinds 2016 bekend als het "Drie Zeeën Initiatief": het verenigen van alle staten van de Oostzee tot de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Aangezien Warschau gelooft dat het Drie Zeeën Initiatief uiteindelijk de Europese Unie zal vervangen, kan Polen niet op Brussel rekenen. Het heeft een nieuwe bondgenoot gevonden in de Verenigde Staten, een grootmacht ver weg en daarom a priori niet gevaarlijk.

Dit bondgenootschap werd geïllustreerd tijdens de oorlog tegen Irak. Polen heeft alles gegeven uit loyaliteit aan zijn nieuwe bondgenoot. Het gebruikte het geld dat de Europese Unie beschikbaar stelde om zijn economie op peil te brengen om... Amerikaanse gevechtsvliegtuigen te kopen.

Het wantrouwen van de Polen jegens de Russen mag hun wantrouwen jegens de Duitsers niet verdoezelen. Vorige week probeerde de Duitse kanselier, Olaf Scholz, zich te mengen in de Poolse verkiezingscampagne door vol te houden dat het visumschandaal voortduurde. Piotr Wawryk, onderminister van Buitenlandse Zaken, is al afgetreden nadat bekend werd dat zijn regering Poolse visa verkocht voor 5.000 euro. Deze nieuwe beschuldiging is niet gebaseerd op feiten, maar het was bedoeld om twijfel te zaaien over de PiS regering. Zbigniew Rau, de Poolse minister van Buitenlandse Zaken, nam dit zeer hoog op. Hij herinnerde Duitsland onomwonden aan het principe van respect voor soevereiniteit.

Terwijl de meerderheid van de Polen het nationalisme van de PiS steunt, is de oppositie georganiseerd rond het Burgerplatform van de voormalige voorzitter van de Europese Raad (2014-19), Donald Tusk. Tusk speelde als kind met de voormalige Duitse bondskanselier Angela Merkel. De twee families kenden elkaar en hadden het voorrecht om binnen het Oostblok te reizen. Donald Tusk had de hoop deze keer te winnen van de PiS. Hij nam de Brusselse beschuldigingen tegen de regering van Mateusz Morawiecki en het vrijheidsbegrip van de PiS over. Hij verwees naar het feit dat Brussel nog steeds niet de subsidies had betaald die waren toegekend in het kader van het Herstel- en Veerkrachtfonds (RRF). De actualiteit is hem of de EU echter niet gunstig gezind.

Aan het begin van de speciale militaire operatie van Rusland in Oekraïne verklaarde Warschau zich solidair met Kiev omdat Washington opriep tot actie tegen Moskou. Het leek normaal om 1,5 miljoen Oekraïners asiel te verlenen en dit voormalige Sovjetland op te nemen in het "Drie Zeeën Initiatief". De Polen waren echter niet meer dan anderen op de hoogte van wat er werkelijk in Oekraïne gebeurde. Historisch gezien herinnerden ze zich dat Oekraïense "integraal-nationalisten" de nazi’s hadden gesteund en onder hun bevel 120.000 Polen hadden afgeslacht. Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie hadden ze echter veel Oekraïners geaccepteerd als gastarbeiders. Dus namen ze het op zich om de vrouwen en kinderen van hun arme buren liefdadig op te vangen.

De PiS-regering verbood vervolgens elke kritiek op het Oekraïne van Volodymyr Zelensky, omdat ze die interpreteerde als "Russische propaganda". Vanaf het begin van de oorlog verbood de Poolse Defensieraad internetproviders om de website Voltairenet.org en artikelen van het Voltaire Netwerk door te geven in het land. Deze oorlogscensuur verhinderde dat de Poolse heersende klasse begreep waar de Zelensky-regering echt mee bezig was. Polen is na de Verenigde Staten de belangrijkste militaire bondgenoot van Oekraïne geworden.

Op 22 september 2023 hield president Volodymyr Zelensky een plechtige toespraak in het Canadese Lagerhuis. Na deze toespraak introduceerde de voorzitter, Anthony Rota, een lid van het publiek als "een Oekraïens-Canadese veteraan uit de Tweede Wereldoorlog die vocht voor de onafhankelijkheid van Oekraïne tegen de Russen" en als "een Oekraïense held en een Canadese held", een lid van de "1e Oekraïense Divisie". Premier Justin Trudeau, parlementsleden en het publiek applaudisseerden uitbundig. Verontwaardigde Joodse verenigingen protesteerden echter onmiddellijk: de "1e Oekraïense Divisie" was de SS Galicia! Na drie dagen van controverse bood Anthony Rota zijn verontschuldigingen aan de Joden aan en nam uiteindelijk ontslag. Maar de Poolse ambassadeur, Witold Dzielski, wilde er niets van weten. Hij eiste een verontschuldiging voor de vernedering van 120.000 Polen die toen werden afgeslacht door Oekraïense integraal-nationalisten. De Poolse minister van Onderwijs, Przemyslaw Czarnek, startte daarop een uitleveringsprocedure tegen de voormalige SS’er.

In een oogwenk verdween de Oekraïense bluf in de ogen van de Polen. Zoals Beata Szydło, voormalig premier van PiS en nu lid van het Europees Parlement, opmerkte, is het probleem niet de onwetendheid van Anthony Rota, maar de houding van de Oekraïense president, Volodymyr Zelensky, en die van de Canadese vicepremier, Chrystia Freeland (co-redacteur van de Encyclopedie van Oekraïne). Geen van deze persoonlijkheden kan beweren niet op de hoogte te zijn van de kwalijke reputatie van de "Oekraïense 1e Divisie". Toch toonde geen van hen de minste gêne of waarschuwde premier Justin Trudeau voor wat er zojuist gebeurde. Integendeel, ze applaudisseerden vol trots.

Overigens was de Oekraïense held geen lid van de gevechtstroepen van de SS. Hij behoorde tot een represaille-eenheid, verantwoordelijk voor het vermoorden van mensen die zich verzetten tegen het Derde Rijk.

Hoe kunnen we nu de twee belangrijkste veldslagen van de Oekraïense oorlog in Mariupol en Bachmut vergeten? Beide werden geleverd onder het bevel van de militaire leider van de Integraal-Nationalisten, Andrij Bilezki, ook bekend als de "Weiße Führer", met wie president Zelensky nog maar een maand geleden werd gefilmd.

Als gevolg hiervan realiseren de Polen zich dat ze overhaast hebben gehandeld door Oekraïne de status van waarnemer toe te kennen binnen het "Drie Zeeën Initiatief". Het is duidelijk dat Volodymyr Zelensky, hoewel hij Joods is, leunt op de "massamoordenaars van Joden", om de uitdrukking van de Israëlische generaal Benny Gantz te gebruiken.

Het Canadese incident komt op een moment dat Poolse boeren in opstand komen tegen oneerlijke concurrentie van de Oekraïens-Amerikaanse voedselindustrie. Drie Amerikaanse agrovoedingsmultinationals, Cargill, Dupont en Monsanto, hebben een kwart van het Oekraïense grondgebied opgekocht. Ze importeren hun granen en kippen in de Europese Unie tegen bodemprijzen. Ze betalen niet voor hun GGO-zaden die door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zijn geschonken. De Europese Commissie wist dat deze producten niet aan de EU-normen voldeden en verbood aanvankelijk hun import, maar onder druk van de Verenigde Staten zwichtten ze. Drie staten, waaronder Polen, hebben wetten aangenomen om deze producten te verbieden. President Zelensky heeft echter aangekondigd dat hij deze landen, die lid zijn van de EU, voor de Wereldhandelsorganisatie (WTO) zou dagen.

Landbouw is de belangrijkste bron van inkomsten in Polen. Midden in een campagne voor de Poolkse Parlementsverkiezingen staat de kwestie van de Oekraïense import centraal in het debat. De rechtse partij Confederation staat er sterker voor. De PiS zou dan gedwongen zijn een alliantie met deze partij te vormen om aan de macht te blijven. De minister van Landbouw sprak tot de Oekraïense bevolking. Hij vertelde hen dat een rechtsgang tegen Polen bij de WTO de betrekkingen tussen de twee landen ernstig zou schaden. Maar het had geen effect.

Tegelijkertijd begint de hele Poolse bevolking geïrriteerd te worden over de aanhoudende instroom van Oekraïense vluchtelingen. De Poolse president Andrzej Duda heeft gesproken over een mogelijke stopzetting van de hulp aan Oekraïense vluchtelingen vanwege de oppositie die hij in de publieke opinie ondervindt. Hij vergeleek Oekraïne met een drenkeling die een gevaar vormt voor zijn redder: soms spartelt een drenkeling op een chaotische manier en sleurt zijn redder met zich mee.

Per slot van rekening is de enige staat waar Polen enige eerbied voor heeft de Heilige Stoel, het Vaticaan. Oekraïne heeft zich echter zojuist in koele bewoordingen uitgesproken tegen de Heilige Vader, die het verwijt krijgt de Russische cultuur niet ten diepste af te wijzen. Daarmee heeft het Polen ontslagen van zijn verplichtingen jegens het land.

De PiS-regering besloot daarop de Przewodów-affaire nieuw leven in te blazen. Op 15 november 2022 vielen er raketten op dit Poolse dorp, niet ver van de Oekraïense grens, waarbij twee mensen omkwamen en landbouwfaciliteiten werden verwoest. Aanvankelijk werden ze toegeschreven aan Rusland, maar uit angst dat Polen een wereldoorlog zou uitlokken, kondigden de Verenigde Staten aan dat het Oekraïense raketten waren. De zaak werd in de doofpot gestopt. De Oekraïense justitie heeft zojuist haar onderzoeksrapport openbaar gemaakt. Het bevestigt wat Washington zei. Polen zou daarom herstelbetalingen moeten eisen van Oekraïne.

Het Canadese incident is nog niet voorbij. Tot nu toe hebben noch de Slowaken noch de Slovenen die slachtoffer waren van de SS-Galicië Divisie een verontschuldiging ontvangen. Bovendien zal het Pools-Oekraïense geschil niet zonder gevolgen blijven. Ten eerste omdat het Poolse grondgebied momenteel de belangrijkste doorgangsroute is voor westerse hulp aan Oekraïne. Ten tweede omdat het geschil gevolgen zal hebben voor de Baltische staten, in het bijzonder Litouwen.