Συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Μεσογείου

Τρία τέταρτα του αιώνα μετά τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, τα σύνορά του δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Εντούτοις, είναι ιστορική η συμφωνία που υπογράφηκε με μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών για τον καθορισμό της συνοριακής γραμμής που χωρίζει τον θαλάσσιο χώρο του από αυτόν του Λιβάνου.

Η ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο το 2011 πυροδότησε τέτοιες ορέξεις που όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη είχαν ξαφνική επιθυμία να επιλύσουν τις μεταξύ τους διαφορές, τουλάχιστον στο θέμα του θαλάσσιου χώρου τους. Το 2018, οι Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία και Ισραήλ κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για την κοινή κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Η Αίγυπτος, η Παλαιστίνη, ο Λίβανος, η Συρία και η Τουρκία δεν ήταν επίσημα μέρος αυτής της συμφωνίας.
– Η Αίγυπτος, ωστόσο, έχει υπογράψει παράλληλη συμφωνία με το Ισραήλ, σύμφωνα με την οποία το κοίτασμα φυσικού αερίου της εκμεταλλεύεται από το Ισραήλ, το οποίο εξάγει μέρος του φυσικού αερίου που εξορύσσεται σε αυτήν μέσω της εταιρείας East Gas, της οποίας οι αιγυπτιακές μυστικές υπηρεσίες είναι ο πλειοψηφικός μέτοχος. Καθώς η Παλαιστίνη, είναι de facto χωρισμένη στα δύο, και καθώς το κοίτασμα φυσικού αερίου είναι υπεράκτιο, είναι η Χαμάς που είναι υπεύθυνη για αυτό. Συνήφθη τότε μια μυστική συμφωνία μαζί της μέσω Κατάρ. Οι Ισραηλινοί εκμεταλλεύονται το φυσικό αέριο και δίνουν μέρος του στο Κατάρ που πληρώνει τους Παλαιστίνιους δημόσιους υπαλλήλους στη Λωρίδα της Γάζας.
– Στον Λίβανο, ο στρατός ήταν υπεύθυνος για αυτόν τον φάκελο, από τότε που ο πρόεδρος Émile Lahoud είχε εκδιώξει ένα γαλλικό στρατιωτικό σκάφος που εκτελούσε, χωρίς άδεια, την εξερεύνηση του λιβανέζικου θαλάσσιου βυθού. Αλλά η αδιαλλαξία του στρατού εμπόδιζε κάθε πρόοδο. Το 2020, ο πρόεδρος Μισέλ Αούν ανέλαβε πάλι τον φάκελο με μεγαλύτερη ευελιξία, και φαντάστηκε μια περίπλοκη αλλά πιθανή συμφωνία. Η Συρία, σε πόλεμο ενάντια στους τζιχαντιστές που υποστηρίζονται από τη Δύση, κρατήθηκε μακριά από όλους.
– Τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Εκ πρώτης όψεως, η Τουρκία δεν θα έπρεπε να έχει διεκδικήσεις για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν, αλλά καταλαμβάνει τη Βόρεια Κύπρο η οποία, αυτή, την αφορά. Ως εκ τούτου, οι Ευρωπαίοι και οι Ισραηλινοί αποφάσισαν να προχωρήσουν χωρίς τη συγκατάθεσή της.

Όταν ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έφτασε στο Λευκό Οίκο, ανέθεσε στους Στράουσιστές τα διεθνή θέματα και ιδιαίτερα τις ενεργειακές υποθέσεις. Υπεύθυνος για αυτούς τους φακέλους τέθηκε ο Ισραηλινοαμερικανός Amos Hochstein, ειδικός στα υγροποιημένα αέρια, ο οποίος είχε τον ίδιο ρόλο υπό τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Ήταν φίλος του Στράουσιστή Paul Wolfowitz με τον οποίο υπερασπίστηκε τα πετρελαϊκά συμφέροντα του δικτάτορα Teodoro Obiang Nguema στην Ισημερινή Γουινέα. Γνωρίζει καλά τη Μέση Ανατολή από τότε που διαπραγματεύτηκε, το 2014, τη συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Ιορδανίας για το υπεράκτιο φυσικό αέριο του Tamar. Ήταν επίσης αυτός που σχεδίασε το εμπάργκο κατά του ιρανικού πετρελαίου. Κατά τη διάρκεια του συριακού πολέμου, οδήγησε τα ΗΠΑϊκά στρατεύματα να διευκολύνουν την αλυσίδα φορτηγών μέσω της οποίας η οικογένεια Ερντογάν πουλούσε πετρέλαιο του Ντάες (Daesh) και κατηύθυνε τους ΗΠΑϊκούς βομβαρδισμούς για να καταστραφούν τα λίγα φορτηγά που εκτράπηκαν προς τη Δαμασκό. Ο Χόχσταϊν είναι ένα πολύ ευγενικό άτομο, αλλά υπηρετεί την ιμπεριαλιστική ατζέντα των ΗΠΑ με απόλυτο κυνισμό.

Οι Αμερικανοί άκουσαν περί εκείνου από τα σκάνδαλα της οικογένειας Μπάιντεν: Ο Χόχσταϊν, ο οποίος εργαζόταν για τον τότε αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν, είχε διοριστεί διευθυντής της Naftogaz, της πρώτης εταιρείας φυσικού αερίου της Ουκρανίας, λίγο πριν ο Χάντερ Μπάιντεν έγινε διευθυντής της Burisma, της δεύτερης ουκρανικής εταιρείας σε αυτό το πεδίο. Όταν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακάλυψε τη λεηλασία στην οποία επιδίδονταν και προσπάθησε να ξεκινήσει μια έρευνα, ο Χόχσταϊν κάλυψε τον γιο του πρώην αφεντικού του.

Το τρέχον πλαίσιο των κυρώσεων των ΗΠΑ εναντίον τριών μεγάλων εξαγωγέων υδρογονανθράκων, του Ιράν, της Βενεζουέλας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας, καθιστά προτεραιότητα το θέμα του αερίου της Μεσογείου.

Η εκλογή του διδύμου Naftali Bennett-Yair Lapid στο Ισραήλ αλλάζει βαθιά την κατάσταση. Πράγματι, αυτοί οι δύο πολιτικοί ηγέτες έχουν τη φιλοδοξία να μετατρέψουν το Ισραήλ σε ένα κράτος όπως τα άλλα και ως εκ τούτου να έρθουν σε ρήξη με την ιμπεριαλιστική πολιτική του Benjamin Netanyhu και των ρεβιζιονιστών σιωνιστών. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Λιβάνου, Μισέλ Αούν, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του κατάφερε να συμφιλιωθεί με τη Συρία, αλλά απέτυχε σε όλους τους άλλους τομείς, έχει θέσει ως καθήκον να εκμεταλλευτεί το υπεράκτιο αέριο πριν από τη λήξη της θητείας του, στις 31 Οκτωβρίου.

Η συμφωνία που βρέθηκε είναι πρωτότυπη. Γνωρίζοντας ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου δεν τέμνουν κανένα από τα σύνορα που μπορεί να απαιτήσει κανείς, τα δύο μέρη του Ισραήλ και του Λιβάνου συμφώνησαν να διακρίνουν τα σύνορα στη θάλασσα από εκείνα κάτω από τη θάλασσα. Ένα κοίτασμα φυσικού αερίου, το Karish, ανήκει στο Ισραήλ και ένα άλλο, το Cana, στον Λίβανο. Επειδή όμως το κοίτασμα του Λιβάνου εισχωρεί κάτω από τη θάλασσα στην ισραηλινή περιοχή στη θάλασσα, μέρος του εξορυσσόμενου αερίου θα ανήκει στο Ισραήλ. Εκεί που τα πράγματα δυσκολεύονται είναι ότι οι δύο χώρες βρίσκονται σε πόλεμο και ως εκ τούτου δεν μπορούν να συνάψουν μια άμεση συμφωνία. Χαλάλι τους! Η εταιρεία που θα εκμεταλλεύεται το λιβανέζικο κοίτασμα θα είναι η γαλλική Total. Η τελευταία θα επιστρέψει στο Ισραήλ ένα μέρος, όχι από το φυσικό αέριο, αλλά από τα κέρδη. Φυσικά, η Total όντας γαλλική, το Παρίσι έμπλεξε στην ιστορία με τις δικές του απαιτήσεις. Ιδού τη παρουσία της πρέσβειρας της Γαλλίας στη τελετή υπογραφής.

Το Ισραήλ, όντας αυτό που είναι, προσπάθησε επανειλημμένα να αποκτήσει μια άνιση αγορά, στην ανάγκη, δωροδοκώντας ορισμένους από τους Λιβανέζους αξιωματούχους. Η Χεζμπολάχ αναπτύχθηκε τότε κοντά σε μια ισραηλινή πλατφόρμα και ανακοίνωσε ότι δεν θα μπορεί να λειτουργήσει μέχρι να υπογραφεί μια τελική συμφωνία. Το Τελ Αβίβ έλαβε καλά το μήνυμα, σταμάτησε τις κινήσεις διαφθοράς του και απέφυγε να εκμεταλλευτεί το δικό του κοίτασμα φυσικού αερίου.

Το μόνο που απέμενε ήταν να υπογραφεί η συμφωνία, γνωρίζοντας ότι τα δύο μέρη αρνούνται να σφίξουν τα χέρια τους. Φαντάστηκε μια τελετή υπό την αιγίδα της Προσωρινής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στον Λίβανο (UNIFIL). Οι αντιπροσωπείες του Ισραήλ και του Λιβάνου υπέγραψαν εκ περιτροπής ένα έγγραφο στη Naqoura, στα κεντρικά γραφεία της UNIFIL· έγγραφο που διαβιβάστηκε και καταγράφηκε από τον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.

Μιλώντας στους Ισραηλινούς, ο πρωθυπουργός τους, Yair Lapid, δήλωσε: «Ο Λίβανος αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ στη συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών. Αυτό είναι ένα πολιτικό επίτευγμα, δεν είναι κάθε μέρα που ένα εχθρικό κράτος αναγνωρίζει το κράτος του Ισραήλ σε γραπτή συμφωνία και τούτο ενώπιον ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας». Αυτή είναι μια κάπως εξωφρενική ερμηνεία και ο Σαγιέντ Νασράλα, γενικός γραμματέας της Χεζμπολάχ, του απάντησε: «Ο πρόεδρος Μισέλ Αούν δεν έχει υπογράψει μια διεθνή συνθήκη. Επομένως, δεν πρόκειται για αναγνώριση του Ισραήλ (…) Η διαδικασία που οδήγησε στην υπογραφή της συμφωνίας και η μορφή αυτής της συμφωνίας επιβεβαιώνουν ότι κάθε συζήτηση για ομαλοποίηση είναι αβάσιμη. (…) Οι διαπραγματεύσεις ήταν έμμεσες και οι αντιπροσωπείες δεν συναντήθηκαν ποτέ».

Από την οπτική γωνία του Lapid, ο οποίος προσπαθεί να αποαποικιοποιήσει τη χώρα του -δηλαδή, να αφαιρέσει τον αποικιστικό χαρακτήρα του Ισραήλ- αυτό είναι ένα βήμα προς την ομαλοποίηση. Από τη σκοπιά του Νασράλα, ο οποίος δεν ζήτησε την έγκριση του λιβανέζικου κοινοβουλίου για την υπογραφή αυτής της δέσμευσης, δεν είναι τυπικά μια Συνθήκη, αλλά μια διαδοχή αμοιβαίων δεσμεύσεων... που έχουν την αξία μιας Συνθήκης. Εν ολίγοις, ο καθένας παραμένει στη θέση του, αλλά συμβιβάζεται με τις δικές του αρχές προς το συμφέρον όλων.