Ουάσιγκτον και Λονδίνο πάσχουν από κώφωση

Το παρόν άρθρο είναι συνέχεια των:
– 1. « Η Ρωσία θέλει να αναγκάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να σεβαστούν τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών », 4 Ιανουαρίου 2022.
– 2. « Η Ουάσιγκτον συνεχίζει το σχέδιο της RAND Corporation στο Καζακστάν και μετά στην Υπερδνειστερία », 11 Ιανουάριο 2022.
– 3. « Η Ουάσιγκτον αρνείται να ακούσει τη Ρωσία και τη Κίνα », 18 Ιανουαρίου 2022.

Η ρωσική πρόταση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για διμερή συνθήκη που ορίζει εγγυήσεις ασφαλείας, που δημοσιοποιήθηκε από το Κρεμλίνο στις 17 Δεκεμβρίου 2021, έλαβε διπλή απάντηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ στις 26 Ιανουαρίου 2022, ήτοι ενάμιση μήνα αργότερα.

Η ρωσική πρόταση προϋποθέτει ότι οι δύο χώρες σέβονται τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και, επιπλέον, ότι η Ουάσιγκτον σέβεται τον λόγο που έχει δώσει προφορικά σχετικά με τη μη επέκταση του ΝΑΤΟ πέρα από τη γραμμή Oder-Neisse που χωρίζει τη Γερμανία από την Πολωνία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κρατούν μυστική την απάντησή τους. Ο υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, διαβεβαίωσε ότι η χώρα του αρνείται κάθε περιορισμό στην επέκταση του ΝΑΤΟ. Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας, Μπεν Γουάλας, προχώρησε περαιτέρω, διαβεβαιώνοντας ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων ότι: «Πολλές χώρες εντάχθηκαν στη Συμμαχία όχι επειδή το ΝΑΤΟ τις ανάγκασε να το κάνουν, αλλά λόγω της βούλησης που εκφράστηκε ελεύθερα από τις κυβερνήσεις και τους λαούς αυτών των χωρών».

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ υπενθύμισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και όλα τα κράτη μέλη του ΟΑΣΕ έχουν υπογράψει τις διακηρύξεις της Κωνσταντινούπολης του 1999 και της Αστανά του 2010. Αυτά τα δύο έγγραφα, που υπογράφηκαν από 57 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, θεσπίζουν δύο αρχές:
– 1. Κάθε χώρα είναι ελεύθερη να συμμετάσχει σε στρατιωτική συμμαχία της επιλογής της·
– 2. Κάθε χώρα έχει υποχρέωση να μην ενισχύει την ασφάλειά της εις βάρος της ασφάλειάς των άλλων.
Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσχώρηση των πρώην μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στο ΝΑΤΟ, η οποία συνεπαγόταν την ανάπτυξη ΗΠΑϊκών όπλων στο έδαφός τους, απειλεί την ασφάλεια της Ρωσίας.

Η παρατήρηση του Μπεν Γουάλας σχετικά με τη βούληση των λαών να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ είναι στην πραγματικότητα ψευδής. Έτσι κατά το δημοψήφισμα της 30ης Σεπτεμβρίου 2018 για την ένταξη των Βορειομακεδόνων στο ΝΑΤΟ, βέβαια το 91,46% των ψηφοφόρων είχε απαντήσει «Ναι», αλλά αντιπροσώπευε μόνο το 33,75% των ψηφοφόρων. Επιπλέον, καμία ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν ισχύει μέχρι να γίνει αποδεκτή από κάθε ένα από τα κράτη μέλη αυτού του οργανισμού.

Η απάντηση του ΝΑΤΟ, επίσης μυστική, εξηγήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα του, Jens Stoltenberg [1]. Περιλαμβάνει τρεις προτάσεις και μία απαίτηση:
– Να ανοίξουν ξανά οι αντίστοιχες διπλωματικές αποστολές του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας·
– Έναρξη νέων συζητήσεων για τον έλεγχο των όπλων και τους κανόνες για πυραύλους μέσου και μικρού βεληνεκούς·
– Να προταθούν νέοι κανόνες διαφάνειας για τις στρατιωτικές ασκήσεις και τα πυρηνικά δόγματα·
– Να εκκενωθούν η Υπερδνειστερία, η Κριμαία, η Αμπχαζία και η Νότια Οσετία που καταλαμβάνει ο ρωσικός στρατός στη Μολδαβία, την Ουκρανία και τη Γεωργία.

Αυτές οι τρεις προτάσεις στοχεύουν στη μείωση του κινδύνου πυρηνικού πολέμου.

Διαφέρουν από ό,τι γνωρίζουμε από την απάντηση των ΗΠΑ στο ότι υπόκεινται σε πραγματικές διαπραγματεύσεις. Δείχνουν ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ συνειδητοποιούν τους κινδύνους για πυρηνικό πολέμο.

Η απαίτηση για εκκένωση της Υπερδνειστερίας, της Κριμαίας, της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας δείχνει για άλλη μια φορά ότι το δυτικό μπλοκ αρνείται το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση που ορίζεται στον Χάρτη της ONU. Η Ιστορία αυτών των τεσσάρων εδαφών πιστοποιεί ότι κατοικούνται από διαφορετικούς λαούς από τους Μολδαβούς, Ουκρανούς και Γεωργιανούς. Δεν υπήρξε εθνοκάθαρση. Κάθε λαός επέλεξε την ανεξαρτησία του με δημοψήφισμα. Επιπλέον, η ανεξάρτητη Κριμαία υπέβαλε αίτηση για ένταξη στη Ρωσική Ομοσπονδία, η οποία την αποδέχτηκε.

Όλα συμβαίνουν σαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ να ήταν κουφά ενώπιον της Ρωσίας.

Τις τελευταίες εβδομάδες, η Βουλγαρία, η Δανία, η Ισπανία, η Εσθονία, η Ιταλία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο έστειλαν όπλα στην Ουκρανία ή ανέπτυξαν στρατεύματα για να την υπερασπιστούν [2]. Όχι μόνο ο ΗΠΑϊκός και ο βρετανικός τύπος βούιξαν με φήμες για πιθανή ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, αλλά και ο Τύπος στην Κεντρική, Ανατολική Ευρώπη και τη Βαλτική ακολούθησαν το παράδειγμά τους. Ωστόσο, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, και ο υπουργός Άμυνας του, Ολέκσιι Ρέζνικοφ, επαναλαμβάνουν συνεχώς ότι αυτός ο κίνδυνος δεν υπήρχε, ότι η χώρα τους δεν απειλείται βραχυπρόθεσμα [3].

Αυτή η παραφωνία στο δυτικό μπλοκ σοκάρει. Επιβεβαιώνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες συλλογίζονται έξω από την πραγματικότητα. Βέβαια, η Ρωσία περίμενε μια άρνηση από τις ΗΠΑ στην πρότασή της για τη Συνθήκη, αλλά όχι εκρήξεις που δεν έφεραν κανένα επιχείρημα και αγνοούσαν τα δικά της. Ο πρόεδρος Μπάιντεν φαίνεται ότι υιοθέτησε τη στρατηγική που επέλεξε ο προκάτοχός του Ρίτσαρντ Νίξον απέναντι στην ΕΣΣΔ, αυτή του τρελού (Madman theory): χρησιμοποιώντας με απειλητικό τόνο ασυνάρτητα λόγια για να εκφοβίσει τον αντίπαλο και να τον κάνει να υποχωρήσει. Ή ακόμη, σύμφωνα με τη διατύπωση του καθηγητή Thomas Schelling, να δηλώσει «μια απειλή που αφήνει περιθώρια στη τύχη». Αυτή η στρατηγική είχε αποτύχει κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Είναι απίθανο να πετύχει τον στόχο της τη δεύτερη φορά, ειδικά από τη στιγμή που η ομάδα του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν είναι πολύ πιο ικανή από αυτή του Πρώτου Γραμματέα Λεονίντ Μπρέζνιεφ. Είναι η μπλόφα του παίκτη πόκερ ενάντια στον υπολογισμό του σκακιστή.

Η ένταση γύρω από την Ουκρανία θα μπορούσε εύκολα να βρει διπλωματική λύση. Πρώτον γιατί αν η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες (αρχηγείο του ΝΑΤΟ) συνεχίσουν να επαναλαμβάνουν ότι η Ουκρανία έχει το δικαίωμα να ενταχθεί στη Συμμαχία, δεν τίθεται θέμα σήμερα, ούτε καν μεσοπρόθεσμα. Δεύτερον, γιατί θα αρκούσε για τη Συμμαχία να επαναλάβει τη δήλωσή της του 1996 σύμφωνα με την οποία «δεν έχει καμία πρόθεση, κανένα σχέδιο και κανένα λόγο να αναπτύξει πυρηνικά όπλα στην επικράτεια των νέων μελών της» —των τριών «Όχι»— έτσι ώστε τα πάντα να επιστρέφουν στο κανονικό, βραχυπρόθεσμα, σε στρατιωτικό επίπεδο [4]. Γεγονός παραμένει ότι το ερώτημα που τίθεται από τη Ρωσία δεν είναι η παρουσία ΗΠΑϊκών όπλων στην Ουκρανία, αλλά με πολύ πιο γενικό τρόπο, ο σεβασμός των Συνθηκών.

Ενώ οι δύο Μεγάλοι συμμετέχουν σε αυτό το παράξενο παιχνίδι, ορισμένοι σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών θέτουν τις διαφορές τους.

Πρώτον, το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο αφύπνισε ξανά τα δίκτυα stay-behind του Ψυχρού Πολέμου . Συχνά ξεχνάμε ότι η Ατλαντική Συμμαχία είναι ιστορικά μια κοινή δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου. Βέβαια, σύμφωνα με τη διατύπωση του προέδρου Charles De Gaulle, το ΝΑΤΟ δεν είναι παρά μόνο ένα παραβάν για την ΗΠΑϊκή κυριαρχία στην Ευρώπη, επειδή ο Ανώτατος Διοικητής της Συμμαχίας είναι πάντα ένας αξιωματικός των ΗΠΑ, αλλά οι πολιτικές αποφάσεις παίρνονται από κοινού στην Ουάσιγκτον και στο Λονδίνο, οι άλλοι σύμμαχοι δεν είναι παρά μόνο υποτελείς. Αυτά δεν τα λέει η Συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού, αλλά το επαληθεύσαμε ξανά κατά τη διάρκεια του πολέμου κατά της Λιβύης. Το Ατλαντικό Συμβούλιο δεν συγκλήθηκε για να αποφασίσει για την επίθεση στην Τρίπολη γιατί ορισμένα μέλη ήταν εναντίον της. Η απόφαση λήφθηκε σε μυστική συνάντηση στη Νάπολη μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, παρουσία λίγων συμμάχων που είχαν επιλέξει.

Αυτός ο ρόλος του επικυρίαρχου της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου τους οδήγησε καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου να διατηρούν δίκτυα stay-behind για να παρέμβουν στην εσωτερική πολιτική των κρατών μελών με την κατ’ αρχήν συμφωνία τους, αλλά εν αγνοία τους [5]. Αυτές οι επεμβάσεις περιελάμβαναν τόσο τη δολοφονία του Ιταλού πρωθυπουργού Άλντο Μόρο όσο και την ανατροπή του ελληνικού δημοκρατικού καθεστώτος και την εγκατάσταση του στρατιωτικού καθεστώτος των συνταγματαρχών. Στη Γαλλία, το ΝΑΤΟ υποστήριξε την OAS (Οργάνωση του Μυστικού Στρατού) για να πραγματοποιήσει περίπου σαράντα απόπειρες δολοφονίας του προέδρου Ντε Γκωλ. Το Πεντάγωνο αποκάλυψε δημόσια ότι αυτά τα δίκτυα -δεν διαλύθηκαν ποτέ, παρά τις πολλαπλές ανακοινώσεις- είχαν επεκταθεί στην Ουκρανία. Η Ρωσία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι de facto μέλος της Συμμαχίας χωρίς ωστόσο να μπορεί να βασιστεί στο άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού που θα διασφάλιζε την ασφάλειά της.

Το Λονδίνο ανακοίνωσε επίσης ότι ενίσχυε τη στρατιωτική του αλληλεγγύη με την Πολωνία ως μέρος μιας τριμερούς συμμαχίας με την Ουκρανία [6]. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, η Βαρσοβία έγινε ο κόμβος από τον οποίο διέρχεται όλη η βοήθεια προς το Κίεβο. Ωστόσο, οι Πολωνοί δεν θέλουν να εκτεθούν εξωφρενικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρότειναν στη Ρωσία να της επιτρέψει να επιθεωρήσει τις αμερικανικές βάσεις στο έδαφός της υπό τον όρο ότι θα μπορούσαν να επιθεωρήσουν αμοιβαία τις ρωσικές βάσεις στον θύλακα του Καλίνινγκραντ [7].

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο ανησυχούν για την έλλειψη ενθουσιασμού της νέας γερμανικής κυβέρνησης του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς.
– Το Βερολίνο αρνήθηκε να επιτρέψει σε βρετανικά αεροπλάνα να πετούν πάνω από το έδαφός του για να οπλίσουν την Ουκρανία. Σύμφωνα με τις Συνθήκες, οι Γερμανοί δεν θα μπορούσαν να αντιταχθούν αν το αίτημα είχε εκδοθεί από το Πεντάγωνο.
– Το Βερολίνο ζητά να αποσυνδεθεί το ουκρανικό ζήτημα από τη θέση σε λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2, που είναι απαραίτητος για την οικονομία του.
– Τέλος, δεν σέβεται τη δέσμευσή του να αφιερώσει το 2% του ΑΕΠ του στην Άμυνα του, χρησιμοποιώντας μόνο το 1,5%.

Ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν ήρθε αυτοπροσώπως για να κατσαδιάζει την κυβέρνηση Σολτζ, αλλά η Γερμανία, αντί να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία, εμπλέκεται σε εσωτερικές διαπραγματεύσεις του κυβερνητικού συνασπισμού της.

Παραμένει η γαλλική περίπτωση. Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν άνοιξε εκ νέου τις διαπραγματεύσεις στη μορφή Νορμανδίας για την εφαρμογή των Συμφωνιών του Μινσκ και την ειρήνευση της Ουκρανίας. Μίλησε εκτενώς με τον Ρώσο ομόλογό του, πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Αλλά σε αυτό το φάκελο, το πρόβλημα βρίσκεται αλλού: οι Ουκρανοί είναι αυτοί που αρνούνται να εφαρμόσουν τη Συμφωνία που υπέγραψαν. Αυτοί είναι που συντηρούν τον εμφύλιο στο Ντονμπάς.

Επιστροφή στην Ουάσιγκτον. Η πολιτική τάξη είναι ομόφωνη κατά της Ρωσίας, αλλά διχασμένη ως προς τα μέσα που θα την κάνουν να λυγίσει. Για τρεις εβδομάδες, συζητούσε για τρομερές κυρώσεις. Ωστόσο, εάν τις υιοθετήσει από τώρα, η Μόσχα θα υποβληθεί σε κυρώσεις πριν εισβάλει στην Ουκρανία και ως εκ τούτου θα μπορεί να το κάνει χωρίς φόβο αντιποίνων. Πιο σοβαρά, οι Ρεπουμπλικάνοι υποστηρίζουν τις προτάσεις του Heritage Foundation [8], ενώ οι Δημοκρατικοί προσκολλώνται σε αυτές του Κέντρου για την Αμερικανική Πρόοδο (Center for American Progress ) [9]. Όλοι γνωρίζουν πλήρως ότι η εφαρμογή των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στον ΟΑΣΕ με την υπογραφή των διακηρύξεων της Κωνσταντινούπολης του 1999 και της Αστανά του 2010 θα ήταν η αρχή του τέλους. Η «Αμερικανική Αυτοκρατορία» απειλείται, όχι από τη Ρωσία, αλλά από το Διεθνές Δίκαιο που μέχρι τώρα παραμένει ανεφάρμοστο.

Το ερώτημα που τίθεται συνεπώς είναι: ποια μέσα είναι έτοιμη να εφαρμόσει η Ρωσία για να αναγκάσει την Ουάσιγκτον να σεβαστεί το διεθνές Δίκαιο (με την έννοια του ΟΗΕ και όχι με την έννοια των Ηνωμένων Πολιτειών); Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ είχε υπονοήσει μια πιθανή μεταφορά πυραύλων στην Κούβα ή τη Βενεζουέλα. Αλλά, ο αντιπρόεδρος του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας Ντμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε ότι «αποκλείεται» γιατί θα ήταν αντίθετο με τα συμφέροντα και των δύο χωρών [10]· ένας τρόπος να τονιστεί ότι η παρουσία ΗΠΑϊκών όπλων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα των χωρών που τα φιλοξενούν.

Συριακά και ρωσικά αεροπλάνα επιβεβαίωσαν την συριακή ιδιοκτησία του Γκολάν που κατέχεται παράνομα από το Ισραήλ από το 1981. Υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας.

Πρέπει λοιπόν να κοιτάξουμε προς άλλους ουρανούς. Προς τη Συρία για παράδειγμα. Έτσι η συριακή και η ρωσική αεροπορία ξεκίνησαν κοινές μανούβρες πάνω από το Γκολάν, νόμιμα συριακό σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το οποίο όμως το Ισραήλ προσάρτησε παράνομα το 1981. Η ισραηλινή Τσαχάλ (σ.μτφ. ισραηλινός στρατός) δεν τόλμησε να πυροβολήσει αυτά τα αεροπλάνα. Η τήρηση των Συνθηκών δεν αφορά μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και το Ισραήλ.

Η αργή απάντηση της Ουάσιγκτον στην πρόταση της Ρωσίας στα τέλη του 2021 και η ορατή υστερία στο Κογκρέσο έχουν αφυπνίσει την Κίνα. Το Κογκρέσο κατέγραψε τον Νόμο για την για Εξουσιοδότηση στην Εθνική Άμυνα του 2022 (2022 National Defense Authorization Act, NDAA), που εκδόθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2021. Προβλέπει έναν τεράστιο αμυντικό προϋπολογισμό (χωρίς την ατομική βόμβα) 768 δισεκατομμυρίων δολαρίων! Κανείς δεν έχει διαβάσει ολόκληρο αυτό το κείμενο (2.186 σελίδες), αλλά η φιλοσοφία του είναι ξεκάθαρα να απομονώσει το Πεκίνο. Συνεπώς, ο Γουάνγκ Γι, Κινέζος Υπουργός Εξωτερικών, δεν παρέλειψε να προειδοποιήσει τον Αμερικανό ομόλογό του, Άντονι Μπλίνκεν… να απαντήσει στα «δικαιολογημένα» αιτήματα της Μόσχας. Βήμα προς βήμα, η Σινο-Ρωσική Αντάντ επιβεβαιώνεται· ένας άξονας πολύ ισχυρός για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους.

Τελευταία παρατήρηση. Όταν η Ουάσιγκτον ενημέρωσε τη Μόσχα ότι οριστικοποιούσε τη γραπτή απάντησή της, στις 23 Ιανουαρίου, κατέστησε σαφές ότι ήθελε να την κρατήσει μυστική [11]. Το δέχτηκε η Ρωσία. Η μόνη πιθανή εξήγηση για αυτή την προσέγγιση είναι ότι ο Λευκός Οίκος ετοιμαζόταν να πραγματοποιήσει διαφορετικές ομιλίες με τους συνομιλητές του. Η Δύση αφήνει τη Δημοκρατία από τώρα και στο εξής για να εισέλθει στην μυστική διπλωματία.