Rus haber ajansı Sputnik’in çalışanları İstanbul’da gözaltına alındı. Gazeteciler, genel yayın yönetmeninin polise ifade vermesi ve Rus Dışişleri Baanı Sergey Lavrov’un girişiminden sonra serbest bırakıldı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan Suriye topraklarını ilhak etme niyetinde olmadığını teyit etti.

Sputnik, « Çalıntı eyalet’: Suriye’nin Bir Parçası 80 yıl Önce Neden Fransa Tarafından Türkiye’ye Verildi » başlıklı bir haber yayınlamıştı. Haber, 1945’ten beri Suriye ve Türkiye arasındaki toprak anlaşmazlığıyla ilgiliydi.

1939 yılında Fransa, aynı zamanda hem Milletler Cemiyeti’nin Suriye konusunda kendisine tanıdığı manda hakkı, hem de Türkiye’nin sınırlarına ilişkin Lozan Anlaşması’nın kendisine tanıdığı haklarda tek taraflı olarak vazgeçerek, İskenderun ve Antakya bölgesini (« Hatay ») Türkiye’ye devretti. Bu devri yasallaştırmak için Fransa, nüfusun bu kararı onaylayacağı şaibeli bir halk oylaması düzenledi.

Makale, Türkiye’de Suriye’nin bir kısmının yaklaşmakta olan ilhakı konusunda Batının olası bir suç ortaklığına ima olarak algılandı.

Sputnik, bu ilginç terk kararını Fransızların, Nazi Almanyası’nın yükselişi karşısında Türkiye ile ittifak kurma isteğiyle açıklıyor. Bununla birlikte, birbiriyle çok da çelişmeyen iki açıklama daha bulunmaktadır.

– 1936 yılında Fransız Konseyi Başkanı Léon Blum, İsrail Devleti’nin İngiliz Filistini’nde değil, Fransız Suriye ve Lübnan’da oluşturulması için Siyonist hareketle müzakere etmişti. Fırat’ın diğer tarafındaki bölgeyi Kürtlere, Hatay’ı da Türklere vermeyi öngörmüştü. Léon Blum devrildiği için bu proje hiçbir zaman Ulusal Meclise sunulmadı.

– Fransa, Antakya Maruni Patrikhanesini (Roma’ya bağlı) muhafaza etmek ve Antakya Ortodoks Patrikhanesinin (Moskova’ya bağlı) işini bitirmek istedi. Hıristiyanları ayrımcılığa uğratan (ve hala ayrımcılığını sürdüren) Türkler, Ortodokslar için yaşamı imkansız hale getirdi. Bugün Roma’ya sadık olan patriklik Beyrut’ta (Lübnan), Moskova’ya sadık olan ise Şam’da (Suriye) bulunmaktadır.

Ayrıca, Fransız-Türk anlaşması, 80 yıl sonra (yani 2019’da) aktarımı onaylamak için ikinci bir halk oylaması yapılmasını da şart koşuyordu. Buna önlem olarak, Türkiye büyük nüfus değişiklikleri gerçekleştirmiştir, ancak Suriye’ye karşı savaş ve Türkiye’deki darbe bağlamında bu halk oylaması gerçekleşmemiştir.

Çeviri
Osman Soysal